چکیده:
در نوشتار حاضر، پس از یادکرد کوتاهی از ویژگیهای دانش تاریخ و سبب زیستایی آن، فشردهگونه به
معرفی منابع بنیادین تاریخ پزشکی عربی نگاشت و پارسی نگاشت جهان اسلام و سپس پژوهشهای باختر
زمینیان پرداخته، سپس بهطور مختصر از زندگی و کارنامه آثار سیریل الگود، پزشک انگلیسی که معتبرترین
پژوهشگر تاریخ پزشکی ایران در یکصد سال اخیر است، یاد کرده و سرانجام با ارائه کارنامهای از
ترجمههای پارسی آثار او، به نقد ترجمه دکتر باهر فرقانی پرداختهایم. البته این لغزشها میتواند از مؤلف
متن انگلیسی یا مترجم و یا هر دو دانسته شود. امیدوارم که این نوشتار، روزنه کوچکی برای شناخت دنیای
پرگستر تاریخ پزشکی ایران و اسلام باشد.
خلاصه ماشینی:
"سیریل الگود از ابنابیاصیبعه نویسنده عیون الأنباء فی طبقات الأطباء به عنوان بزرگترین نویسنده تاریخ طب ایران نام برده است، حال آنکه او کتابش را که در نیمه سده هفتم هجری در قاهره نوشته به تاریخ پزشکی ملل گوناگون جهان اختصاص داده و تنها بخش کوچکی از این نوشتار عربی نگاشت 750 صفحهای، یعنی شصت صفحه به پزشکان ایرانی تبار اختصاص یافته است.
اروپاییان در پژوهشهای خود در تاریخ پزشکی، بسیار بر آن تکیه کردهاند و بسیاری بزرگان چون ابن عبری در بخش پزشکی نگاشتها از این کتاب در تألیف تاریخ مختصر الدول بهره گرفته و بر اساس پژوهشهای انجام شده تنها زندگینامه چند تن از پزشکان حاصل تحقیقات اوست و بقیه تقریبا برگرفتهای از عیون الأنباء و تاریخ الحکماء قفطی است.
نیامدن نام ایرانی آن درخت به شکل سندر در منابع پزشکی کهن، چون صیدنه فی الطب و الأبنیة عن حقایق الأدویه، و با توجه به یاد نکردن منبع نقل قول از سوی مؤلف، به نظر میرسد این واژه، برداشت ذهنی سیریل الگود باشد چون ضبط فارسی آن در منابع، کهربا آمده است.
سیریل الگود در کتاب تاریخ پزشکی ایران، از ابوسعید کوکوبوری شریف آربل (اربیل) و البته به نقل از ابن خلکان یاد کرده است، اما در متن کتاب ابن خلکان، از او با عنوان مظفر الدین صاحب اربل یاد شده و ضبط نام او به شکل ابوسعید کوکبوری بن ابی الحسن علی بن بکتکین بن محمد آمده است."