چکیده:
بسیج جنبش های اسلامی در زمره مهم ترین اشکال کنش جمعی در چند دهه اخیر محسوب می شود
و همین مساله ضرورت مطالعه روشمند و علمی این پدیده را ایجاب می کند. نظریه جنبش اجتماعی به
مدد تعامل و برهم کنش سه حوزه کارکردی آن، یعنی فرصت های سیاسی، ساختارهای بسیج کننده و
چارچوب ها، قادر است پویش های پیچیده و سیالی را که یک جنبش اسلامی- در مقام جنبش اجتماعی-
به واسطه آن به فعالیت می پردازد، مطمح نظر قرار دهد. لذا مقاله حاضر کوشش می کند تا با بازخوانی
مولفه های کلیدی نظریه جنبش اجتماعی و شناخت قابلیت های نظری آن، مفید بودن و کارآمدی نظریه
جنبش اجتماعی را در شناخت پویایی های بسیج جنبش های اسلامی به نمایش بگذارد
Post-Graduate Student at Political and Economical School of Shahid Beheshti University
The mobilization of Islamic movements is considered as the most important
among the collective actions forms is some recent decades, and this fact
necessitates a scientific and methodological investigation of the phenomenon.
The theory of social movement, by ability of interacting between its triple
functional sphere which are: political opportunities mobilizing structures and
frameworks, is able to illuminate the political and complicated dynamisms
which an Islamic movement- in position of a social movement- takes action by
its means. Therefore the present article attempts, by reviewing the key
elements of social theory movement and knowing its theoretical capacities to
perform the utility and efficiency of social movement theory in regard of
realizing the mobilizing dynamisms of Islamic movements
خلاصه ماشینی:
حال پرسش مقاله حاضر این است که نظریه جنبش اجتماعی از چه مولفه ها و مفاهیمی تشکیل شده است ؟ و آیا این نظریه می تواند چارچوبی مناسب بـرای تحلیـل و شـناخت فراینـد بـسیج جنـبش هـای 1 Islamic Activism 2- Collective Behavior 3- Resourse Mobilization 4- Political Process 5- New Social Movement ٢١٤ ◊ اسلامی محسوب شود؟ نظریه جنبش اجتماعی واجد کدام ویژگی ها و قابلیت هاست و بر اساس دارا بودن کدام مولفه ها از ارزش تبیینی قویتری در تحلیل پدیده اسلام گرایی برخوردار است ؟ در نوشـتار پـیش رو نشان می دهیم که نظریه جنبش اجتماعی به مدد تعامل و برهم کنش ٣ حوزه کارکردی آن ، که عبارتند از: فرصت های سیاسی ، ساختارهای بسیج کننده و چارچوب ها، یـک چـارچوب مفهـومی نیرومنـد را بنـا می کند و روش شناسی ها و نظریه های سیاسی را در یک چارچوب چندبعدی گرد می آورد که قادر اسـت پویش های پیچیده و سیالی را که یک جنبش اسلامی - در مقام جنـبش اجتمـاعی - بـه واسـطه آن بـه فعالیت می پردازد، مطمح نظر قرار دهد و جنبه های متفاوت بسیج جنبش های اجتماعی را مـورد بررسـی قراردهد.