چکیده:
در پژوهش های صورت گرفته درباره ی روابط ایران و چین ، سـرآغاز تماس فرهنگی بین ایران و چین با سفر جانگ چیان به سـرزمین هـای غرب امپراتوری هان در سده ی دوم ق .م ، هم زمان دانسته شده اسـت . پیش از اکتشافات جانگ چیان در مناطق غربی آسـیا در اواخـر قـرن دوم ق .م ، فرهنــگ هــای ایرانــی و هلنــی بــا فتوحــات و اقــدامات شاهنشاهان هخامنشی و اسکندر به طور گسترده ای انتشار یافته بودنـد. ایــن فرهنــگ هــا توســط هخامنشــیان ، یونانیــان و ســپس پارتیــان ، بــا مرکزیت رودخانه ی جیحون ، از باختر به هند در جنـوب و سـپس بـه چین در شرق گسترش یافته بودند. همه ی این تحولات به ایجاد یک پایه ی محکم و وسیع برای شکل گیری و گسترش جـاده ی ابریشـم و ایجاد زمینه برای مبادلات بیشتر بین شرق و غرب از جهات اقتصادی و فرهنگــی کمــک کردنــد. در پــژوهش حاضــر، نخســت تمــاس فرهنگ های چین و ایـران را پـیش و پـس از سـفر جانـگ چیـان بـه آسیای مرکزی و مرزهای شرقی شاهنشاهی اشکانی، با تکیه بر منـابع چینی و یونانی و مدارک باسـتان شناسـی بررسـی مـیکنـیم و سـپس نقش فتوحات هخامنشیان و اسکندر درکنار سـفرهای جانـگ چیـان در بازگشایی جاده ی ابریشم را بیان میکنیم .
خلاصه ماشینی:
مقدمه مطابق اطلاعات موجود در منابع ، به ویژه داده های باستان شـناختی ، تمـاس فرهنگـی ایـران و چین به دوران پـیش از هخامنشـیان برمـی گـردد؛ اگرچـه بـه طـور مشـخص نخسـتین تمـاس مکتوب که به آگاهی طرفین از سطح فرهنگی و تمدنی یکدیگر منجر شده اسـت ، بـه سـفر جانگ چیان در دوره ی زمامداری اشکانیان در ایـران و سلسـله ی هـان در چـین در سـده ی دوم ق .
در ایـن پژوهش ، با استفاده از یافته های باستان شناسی و اطلاعات تـاریخی موجـود در منـابع ایرانـی ، چینـی و بونـانی ، نقـش اکتشـافات غربـی جانـگ چیـان و توسـعه طلبـی امپراتـور وودی در توسعه ی قلمرو هان در غرب و نقش فتوحات و اقدامات شاهنشاهان هخامنشی و اسـکندر و جانشینانش در گشایش و توسعه ی جـاده ی ابریشـم را بررسـی مـی کنـیم تـا میـزان تمـاس و برهم کنش فرهنگ های چین و ایران پیش از سفرهای جانگ چیان و هـم زمـان بـا آن را تـا حدودی بشناسیم .
م )، شـاهد دیگـری برای نقش اقوام بیابانگرد آسیای مرکزی ، به ویژه سکاها، در انتقال عناصر فرهنـگ نخبگـان یا سازمایه های تمدنی فرهنگ های ایرانی و چینی در اوایـل و اواسـط هـزاره ی اول پـیش از میلاد است ؛ زیرا این اقوام با تاخت وتاز خـود در آسـیای میانـه ، واسـطه ی انتقـال بسـیاری از عناصر فرهنگی ایرانیان باستان ، پیش از سفر جانگ چیان بـه غـرب و شـکل گیـری جـاده ی ابریشم بودند (١٤٤ :١٩٧٢ ,Watson).