چکیده:
این مقاله درصدد صورت بندی تحلیل روانکاوانه ای از سـینمای ایـران در دهـة هشـتاد شمسـی اسـت . فـیلم هـای شاخص این دوره در فضایی تولید شده اند که نظرگاه خویش را در بازنمایی زندگی روزمره و اخـلاق زیسـتی طبقـة متوسط شهری برسـاخته انـد. ازهمـین رو، بـا انتخـاب فـیلم سـینمایی بـه همـین سـادگی (بـه کـارگردانی رضـا میرکریمی / ١٣٨٦)، به مثابة نمونه ای از این صورت بندی گفتمانی ، به تحلیـل گونـه ای از بازنمـایی زیسـت روزمـرة طبقة متوسط شهری پرداخته شده است که در این دهه به شکلی از پروبلماتیک فرهنگ ایرانی مبـدل گشـته انـد. این فیلم ، از درون روایت خویش ، اشاراتی دال بر توجه به ابژه های غـایبی دارد کـه در گوشـه و کنارهـای زنـدگی روزمره رسوخ کرده اند و از درونشان دلالت هایی شکل گرفته کـه مسـیر امـر روزمـره را در جهـت امـر ناخودآگـاه سوژه رهنمون کرده است . این مقاله ، با تحلیلی روانکاوانه ، قصد آن دارد که به تفسیر و تاویلی از ابـژه هـای غـایبی بپردازد که زیست روزمرة این سوژه ها را (که اغلب نیز زن اند)، آن گونه که در این فیلم ها بازنمـایی شـده ، برسـاخت می کند؛ ابژه های غایبی که در برساختن سوژه های خط خورده و ازهـم پاشـیده نقشـی اساسـی در زنـدگی روزمـرة امروزین بازی می کنند.
خلاصه ماشینی:
ازهمـین رو، در اینجـا بـه تحلیـل نشانه شناسانه / روانکاوانة فیلمی پرداختـه ایـم کـه در نیمـة دوم دهـة ١٣٨٠ تولیـد شـده ، تـا از رهگذر آن به تحلیل نشانه هـای روانـی و ناخودآگـاهی بپـردازیم کـه در روایـت هـا و ایماژهـای فیلمی مورد توجه قرار گرفته است و سعی شده زندگی روزمرة سوژه های طبقة متوسـط ایرانـی را در این دهه بازنمایی و لایه های ضمنی زیست آنان را پروبلمـاتیزه کنـد (البتـه در کنـار ایـن فیلم ، می توان از فیلم های کنعان اثر مـانی حقیقـی ، هـر شـب تنهـایی اثـر رسـول صـدرعاملی ، دربارة الی و جدایی نادر از سیمین اثـر اصـغر فرهـادی ، اینجـا بـدون مـن اثـر بهـرام تـوکلی ، و سعادتآباد اثر مازیار میری نیز، در نیمة دوم دهة ١٣٨٠، به عنوان نماینـده هـای ایـن بازنمـایی سینمایی در ایران ، یاد کرد).
این امر ناخودآگاه ، در برساختن سوژه های درون این گفتمان نقش تعیین کننده تری یافته اند و گروه های خاموشی که در فضاهای ایدئولوژیک شـهری در دهـه هـای پیشـین همـواره نادیـده انگاشته می شده اند (به خصوص زنان )، در این صورت بندی گفتمـانی جدیـد، بـا برسـاخته شـدن ذهنیتی چندپاره و تکه تکه ، به میدان پیچیده ای از زیست روزمره گام نهاده اند و خود را و زندگی خود را در اختیار بازنمایی و بازآفرینی به میانجی سینما سپرده اند؛ تا گوشه و کناره هـایی را کـه همواره دور از تفکر خودآگاه و رسمی جامعه خودنمایی می کند نمایان سـازد.