چکیده:
قیمتگذاری گاز طبیعی یکی از مباحث بسیار مهم و اساسی در چارچوب اقتصاد بخشی(صنعت گاز و بهویژه اقتصاد گازرسانی به بخش خانگی)و نیز اقتصاد کلان جامعه بهشمار میرود.حفظ و نگهداری و استفاده مناسب از منابع هیدروکربوری که حق آیندگان نیز در آن نهفته است مقولهای است که حساسیت نسبت به قیمتگذاری گاز در سطح کلان از بیشتر مینماید،زیرا منافع حاصل از قیمتگذاری مناسب گاز طبیعی در هریک از بخشهای مصرفکننده و بهویژه خانگی نهتنها بر منافع صنعت گاز بلکه بر منافع ملی و اقتصادی کشور در زمان حال و آینده تاثیری قطعی خواهد داشت.بنابراین قیمتگذاری مناسب و منطقی گاز در چارچوب موازین اقتصادی و نیز موازین سیاستی(موازین اجتماعی،سیاسی و نیز امنیت عرضه انرژی و خوداتکایی کشور از نظر تامین تقاضای انرژی در بلند مدت)ضرورتی اجتنابناپذیر است ولیکن این امر بایستی،باتوجه به گستردگی سرزمین ایران و ویژگیهای جغرافیایی،اقتصادی و.... در مناطق و استانهای مختلف کشور بهگونهای انجام پذیرد تا مانع از کاهش رفاه کلی جامعه شود.عدم پذیرش قیمتگذاری گاز توسط جامعه کوچک استانی و یا جامعه بزرگ کشور،میتواند منجر به ایجاد تملایات منفی جهت اشتراکپذیری گاز و یا ایجاد معضلات اجتماعی ناشی از عدم تمایل به پرداخت گازبها در میانمدت و بلند مدت گردد.
خلاصه ماشینی:
"تبیین الگوی قیمتگذاری گاز در ایران باتوجه به پیشینه قیمتگذاری این حامل انرژی که غالبا براساس تصمیمات مدیریتی و سیاسی انجام پذیرفته است،امری دشوار خواهد بود زیرا الگوی قیمتگذاری گاز تاکنون دارای دو ویژگی خاص بوده است: 1-ثبات قیمت گاز برای مدت بسیار طولانی(تا اوایل دهه 0731)و تغییرات قیمتها در چارچوب تصمیمات سیاستی و مدیریتی و براساس رشدی معلوم از اوائل دهه 0731 تاکنون 2-عدم وابستگی قیمت گاز با هزینه تمام شده تولید و عرضه گاز طبیعی 3-عدم اعمال الگوی تبعیض قیمت براساس حجم مصرف در دورههایی بسیار طولانی(تا اواسط دهه 0731)و اعمال الگوی تبعیض قیمت براساس حجم مصرف از اواسط دهه 0731 تاکنون.
توصیههای سیاستی سبد قیمتهای گاز استانی در بخش خانگی در چارچوب الگوی قیمتگذاری پیشنهادی میتواند با توجه به مفروضات مختلف بررسی براساس سناریوهای مختلفی تعریف گردد،در راستای انتخاب یک سناریوی منتخب نکات مختلفی نمیتواند و بایستی مدنظر قرار گیرد: به حد اکثر رساندن رفاه جامعه و به عبارتی تأمین هدف عدالت اجتماعی ایجاد زمینه برای صرفهجوئی انرژی و گاز از طریق ایجاد حساسیتهای قیمتی تقاضای گاز(کششپذیری قیمتی تقاضا) عدم ایجاد حساسیت و واکنشهای روانی کل جامعه استانی بدلیل وجود دامنه وسیع قیمتها در سبد قیمتهای استانی عدم جلوگیری از تمایلات مصرف واقعی و مشترک شدن مصرفکنندگان(پیوستن به شبکه گازرسانی) ایجاد زمینه گسترش سیستم گازرسانی از طرف شرکت عرضه کننده گاز ایجاد رضایتمندی در کلیه استانهای کشور انتخاب سناریوی مناسب قیمت براساس الگوی قیمتگذاری پیشنهادی(و به عبارتی سبد بهینه قیمتهای استانی)زمینه مناسبی برای پذیرش تحولات آتی در خصوص تغییرات قیمت پایه گاز و هدایت آن به سمت برابری با هزینه تمام شده میباشد."