چکیده:
متعاقب وقوع جنایات بینالمللی در قلمرو یوگسلاوی سابق و رواندا، شورای امنیت سازمان ملل مبادرت به تشکیل دادگاههای کیفری بینالمللی کرد. در زمینه حقوق متهم، مقررات مندرج در اسناد بینالمللی حقوق بشر در اساسنامه دادگاههای مزبور پیشبینی شد. بدینترتیب به نظر میرسید دادرسی عادلانهای در انتظار متهمین باشد. اما به تدریج با وضع مقررات جدید در قواعد دادرسی و تفاسیر ارائه شده از سوی قضات، انحراف از اجرای اسناد بینالمللی و تفاسیر نهادهای نظارتی حقوق بشر آشکار گردید. حق پرسش متهم از شاهد، از جمله مواردی به شمار میرود که دچار چنین سرنوشتی شده است. مقررات اساسنامه و قواعد دادرسی دادگاه کیفری بینالمللی نیز به گونهای تنظیم گردیده که احتمال نادیده گرفته شدن حق پرسش از شاهد را به وجود آورده است.
خلاصه ماشینی:
"١ اما در قضیه «نیت گکا»، شعبه تجدیدنظر دادگاه رواندا به درستی اعلام کردکه هرچند بر طبق قواعد دادرسی ، اظهارات شهود دادستان باید برای متهم افشا شود اما اگر سؤالی توسط دادستان یا نماینده وی یادداشت گردد اما از شاهد پرسیده نشود،با توجه به ماده ۷۰ قواعد دادرسی که اسناد داخلی در دست هر یک از طرفین دادرسی را ٢ مشمول عدم افشا قرار داده است ، چنین سؤالی نمی تواند مشمول افشای ادله گردد .
ب :مواجهه غیرمستقیم متهم با شاهد بر طبق ماده ٧٥ قواعد دادرسی دادگاه های یوگسلاوی و رواندا، قضات می توانند بنا به تشخیص یا درخواست یکی از طرفین یا یکی از شهود، در جلسه ای غیر علنی مبادرت به اتخاذ تصمیماتی جهت حمایت از شهود کنند که می تواند شامل مواردی همچون ادای شهادت از طریق وسایل تغییر صدا و تصویر یا تلویزیون مدار بسته ، برگزاری جلسات غیرعلنی و تعیین نام مستعار برای شاهد شود.
به همین دلیل با توجه به اینکه اساسنامه دادگاه دائمی کیفری بین المللی ، اصلاح قواعد دادرسی را توسط دولت های عضو پذیرفته ، مهم ترین ماده ای که می تواند در جهت حفظ حقوق متهم اصلاح شود، ماده ۸۸ قواعد دادرسی است که بر اساس آن ، دادگاه با جلسه ای به درخواست یکی از طرفین دادرسی و بدون حضور طرف دیگر برای اتخاذ اقدامات ویژه که شامل عدم افشای هویت شاهدنیزمی شود، تشکیل می دهد،می تواند باعث ازبین رفتن حق پرسش متهم از شاهد شود."