چکیده:
صفات خبری خداوند متعال، از جملۀ مباحث کلامی و تفسیری است که در قرآن و روایات آمده است. صفات خبری آن دسته از صفات خداوند هستند که عقل بر آنها دلالت روشنی ندارد و تنها به آن سبب که در متن دینی (اعم از قرآن و حدیث) بهخداوند نسبت داده شدهاند، میتوان آنها را به خداوند نسبت داد. شناخت صحیح و دقیق صفات خبری و دستیابی انسان به این معرفت، به درک بهتری از باریتعالی منجر میشود. تفسیر این صفات از دیرباز مورد نزاع متکلمان بوده و بدون تردید دیدگاههای افراطی وتفریطی کلامی در این موضوع پیامدهای زیانباری را برای امت اسلامی در پی داشته که تاریخ فرقهها و گروههای اسلامی گویای این مطلب است. آیات صفات خبری خدا از جملۀ آیات متشابهی است که برای فهم بشر سنگین بوده و زمینهساز بهوجود آمدن فرقههای مختلف در میان مسلمانان شده است. درباب صفات خبری چهار شیوة کلی وجود دارد: 1. نظریۀ اثبات صفات خبری همراه با تشبیه؛ 2. نظریۀ توقف و تفویض؛ 3. نظریۀ اثبات صفات خبری با قید بدون کیفیت؛ 4. نظریۀ تأویل. با تبیین صفات خبری در تفسیر، میتوان به این نتیجه رسید که اعتقاد به تجسیم خداوند موردپذیرش هیچیک از آنها نیست، در این مقاله میکوشیم دیدگاه مفسر بزرگ شیعه، علامه طباطبایی را بهدست آوریم؛ ایشان معتقد است با پیروی از اهل بیت و گرفتن اصل معنا با حذف لوازم، باید معنای نهایی و جدی کلام خداوند، در آیات صفات خبری را پس از در نظرگرفتن تمامی قراین، از جمله آیات تنزیه و مسائل عقلی، بهدست آورد.
خلاصه ماشینی:
با تبيين صفات خبري در تفسير، مي توان به اين نتيجه رسيد که اعتقاد به تجسيم خداوند موردپذيرش هـيچ يـک از آنهـا نيست ، در اين مقاله مي کوشيم ديدگاه مفسر بزرگ شيعه ، علامه طباطبايي را به دست آوريم ؛ ايشان معتقد است با پيروي از اهل بيت و گرفتن اصل معنا با حذف لوازم ، بايد معناي نهايي و جدي کلام خداوند، در آيات صفات خبـري را پـس از در نظرگرفتن تمامي قراين ، از جمله آيات تنزيه و مسائل عقلي ، به دست آورد.
با توجه به اينکه روش علامه درتبيين و تحليل اين گونه آيات ، بهره گيري از تفسير قرآن به قرآن و تفسير عقلي اجتهادي است ، غرض اصلي نويسنده در اين مقاله آن اسـت کـه بـه مهم ترين مباني مطرح در حوزة اوصاف خبري خداوند از ديدگاه مفسـر و مـتکلم برجسـتۀ معاصر يعني علامه محمدحسين طباطبايي اشاره کند؛ شخصيتي که به مسائل روزآمد کلامي و تفسيري جايگاهي در تفکر شيعي احاطۀ کامل داشته و تا انـدازة شـايان تـوجهي، سـبب تحول فکري حوزة علوم ديني و به ويژه حوزة علميۀ قم شده است .
در نتيجه علامه قرآن را فهم پذير دانسته براي تبيين صفات خبري خداوند راهکار ارائـه ميدهند؛ علامه معتقد است که در قرآن ، متشابه ، به معناي آيه اي که براي تشخيص مدلولش به هيچ وجه راهي نباشد، وجود ندارد، بلکه متشابه آيه اي اسـت کـه در افـادة مـدلول خـود استقلال ندارد و به واسطۀ رد به محکمات روشن ميشود و ايـن همـان ارجـاع متشـابه بـه محکم است ؛ از اين رو علامه با توجه به مبناي فهم پذيري قرآن با ارجاع آيـات متشـابه بـه محکم ، آنها را به خوبي تحليل و تبيين ميکند.