چکیده:
مهرها میتوانند به شناسایی جنبههای تاریکی از یک دورۀ فرهنگی کمک کنند.مهرها و گلمهرهای اشکانی علاوه بر نقش مهمی که در رابطه با تجارت جامعه داشتهاند، برای شناسایی هنر و فرهنگ این دوره نیز مهم میباشند. صرفا در معدودی از محوطههای این دوران که گزارش آنها منتشر شده یا بر اساس آثار اندک آنها در مجموعهها و موزهها، معرفی مختصری از مهرهای این دوره به عمل آمده است. بنابراین هدف از پژوهش حاضرمعرفی مهرها و گلمهرهای اشکانی، نقوش حکشده بر آنها، و پی بردن به نقش کارکردی آنهاست. اغلب تفکیک مهرها و اثر مهرهای دورههای سلوکی و اشکانی از هم مشکل میباشد. طرح مهرهای اشکانی از سنت هخامنشی، یونان، سبک حیوانات آسیای مرکزی و سبکهای محلی ملهم است. موتیفهای رایج مهرها، نیمتنۀ انسان، موجودات افسانهای بالدار، انسان تمامقد، انسان سوارکار و گوزن است که مرتبط با نظام اداری و تجارت و حملونقل کالا و امور مذهبیاند.
خلاصه ماشینی:
مهم ترین سؤالاتی، که اساس پژوهش عبارتنداز؛ ١ـ چه نقوشی اعم از حیوانی، انسانی، موجودات ترکیبی و یا هندسی بر مهرهای اشکانی حک شده اند؟ ٢ـ سبک هنری و نقوش مهرها و گل مهرهای اشکانی از کجا تأثیر پذیرفته اند؟ ٣ـ کارکرد مهرها و گل مهرهای اشکانی با توجه به نقوش حک شده بر آنها چیست ؟ پیشینۀ مطالعاتی تحقیق تاکنون درباره مهرهای اشکانیی محققینی از جمله در استن (١٩٣١,Der Osten)، دبواز (١٩٣٤١٩٣٨,Debevoise)، ماسون و پوگاچنکوا (١٩٥٤ ,Masson and Pugachenkova)، گیبسون (١٩٩٤ ,Gibson)، بادر (١٩٩٠ ,Bader)، اینورنیتزی (٦٩-١٩٦٨ ,١٩٧٦,Invernizzi)، بیوار (١٩٨٢ ,١٩٦٧, Bivar)، لگرین (١٩٢٥ ,Legrain)، راستاوتسف (١٩٢٨ ,Rostovtzeff) و رونالد والنفلس (١٩٩٨ ,Wallenfels) کاوش ها و مطالعاتی کرده اند.
(97- 99 مهرها و گل مهرهایی اشکانی از شهر قومس (١٩٨٢ ,Bivar)، نسای قدیم ( Masson and ١٩٥٤ ,Pugachenkova)، نیپور (١٩٩٤ ,Gibson)، سلوکیه (١٩٦٨ ,Invernizzi)، گوبکلیتپه مرو (١٩٩٠ ;Bader et al) و برخی از استقرارهای اشکانی منطقه گاریکیاریز ( -Garry Kyariz) و ایزگانت (Izgant) ترکمنستان (١٩٥٥ ,Roseljakov) به دست آمده است .
گل مهرهای گوبکلیتپه دربردارنده چندین اثر مهر تکراریاند که نمونه های مشابه آن در نسای قدیم (١٦٩-١٥٩ :١٩٥٤ ,Pugachenkova &Masson ) و قومس (١٦٧-١٦١ :١٩٨٢ ,Bivar) نیز به دست آمده است .