چکیده:
مهریه، بهمنزلة یکی از حقوق مالی زوجه در اسلام، جایگاه و اهمیت ویژهای دارد. قرآن کریم از مهریه بهمنزلة صداق، نحله، و ... تعبیر میکند و نحله نشانة صداقت مرد به زن در پیمان زناشویی است. در فقه امامیه و قانون مدنی ایران برای مهریه سقفی تعیین نشده و میزان آن به توافق طرفین محول شده است. در سالهای اخیر، تغییر نظام ارزشها، هنجارها، باورها، و ... موجب شده است که مهریه از جایگاه اصلیاش فاصله بگیرد و به میزان چشمگیری افزایش یابد. این افزایش باعث بروز مشکلاتی در کارکرد خانواده، جامعه، و ... شده است. سؤال اصلی این پژوهش این است که جایگاه مهریههای سنگین در آموزههای دینی چیست؟ نتایج بیانگر آن است که اگرچه در اسلام برای مهریه سقفی تعیین نشده است، قراردادن مهریة سنگین لااقل ناپسند شمرده میشود. شاید فلسفة این کراهت پیامدهای منفی و تبعات ناگوار اجتماعی است که از مهریههای سنگین متوجه فرد و جامعه میشود. فقها هم مسلمانان را بر سبکگرفتن مهریه تشویق کرده و از گرفتن مهریة سنگین بر حذر داشتهاند. در پایان هم راهکارهایی برای برونرفت از این معضل عرضه شده است.
خلاصه ماشینی:
سؤال اصلی این پژوهش ایـن است که جایگاه مهریه های سنگین در آموزه های دینی چیست ؟ نتایج بیانگر آن است که اگرچه در اسلام برای مهریه سقفی تعیین نشـده اسـت ، قـراردادن مهریـۀ سـنگین لااقل ناپسند شمرده می شود.
در تفسیر نمونه نیز آمده است : پیش از اسلام رسم بر این بود که اگر می خواستند همسر سابق را طلاق دهند و ازدواج جدید کنند برای فرار از پرداخت مهر، همسر خـود را بـه اعمـال منـافی عفـت مـتهم می کردند و بر او سخت می گرفتند، تا حاضر شود مهریۀ خـویش را کـه معمـولا قـبلا دریافت می شد، بپردازد و طلاق گیرد، و همان مهر را برای همسر دوم قرار می دادند.
هرچند با توجه به کلمۀ قنطار در آیۀ ٢٠ سورة نساء نمی توان مقدار مهریه را محـدود به میزان مشخصی کرد، بنا بر آنچه از این روایات برمی آید، معیـار تعیـین مقـدار مهریـه بـه خواست و تراضی طرفین عقد یا به عبارتی عـرف جامعـه اسـت .
این ماده صرفا در خصوص میزان مهریۀ متعارف توضیح داده است و ایـن کـه مقدار در صورتی که زوج مهریۀ متعارف را پرداخت نکند، مشمول مقـررات مـادة ٢ قـانون نحوة محکومیت های مالی خواهد شد؛ مسئله ای که به زن در وصول مهریه کمکی نمی کنـد.