چکیده:
توانمندی زنان از ابعاد مهم توسعه در چند دهه اخیر است. از جمله برنامه هایی که در بخش های بزرگی از جهان برای توانمندی زنان اجرا شد، اعتبارات خرد بود. این برنامه با توجه به زمینه های فرهنگی متفاوت، نتایج گوناگونی به همراه داشت که لزوما همه آن ها با اهداف برنامه ریزان هماهنگ نبود. در این میان اشکالی از اعتبارات خرد به طور سنتی در نقاط مهم آسیا و خاورمیانه شناسایی شد. در ایران نیز از گذشته اشکالی از اعتبارات خرد وجود داشت که یکی از متداول ترین آن صندوق های قرض الحسنه است. در این پژوهش تلاش شد تا به این پرسش پاسخ داده شود که آیا این سازمان ها می توانند نقش توانمند سازی را برای زنان ایفا کنند؟ پژوهش با توجه به موضوع به روش کیفی انجام شد. از خلال آن چهارنوع صندوق غیررسمی قرض الحسنه شناخته شد که به نظر می رسد به نوعی در نیل زنان به سطوحی از توانمندی اجتماعی و اقتصادی موثر هستند.
خلاصه ماشینی:
بانک ها معمولا برای پرداخت وام شرایط ویژه ای از جمله دریافت وثیقه دارند که به تجربه ، زنان معمولا قادر به فراهم کردن آن نبوده و کمتر در پی دریافت اینچنین وام هایی هستند؛ اما تقریبا اغلب زنانی که نگارنده ملاقات کرده است حداقل برای مدتی در این صندوق های غیررسمی عضو بوده اند زیرا نیازی به پرداخت وثیقه نداشته و در سخت ترین شرایط یک برگه چک ث را در اختیار صندوق قرار می دهند.
نکته آن است که آیا مشارکت در این صندوق برای زنان فرصت های جدید فعالیت اقتصادی فراهم می کند؟ به عبارت دیگر آنان را توانمند می کند؟ 1 .
مثلا مالکین از جمله گروه هایی بودند که وام های کوچکی را به روستاییان پرداخت می کردند ( نجفی، ١٣٨٤: ٩٨)، اما نکته مهم آن است که این فرصت ها عمدتا در اختیار مردان بود و زنان به عنوان کارگران بدون مزد خانگی که در فضای رسمی روستا حضور نداشتندثثث، نمی توانستند این وام ها را دریافت کنند.
مصاحبه های انجام شده و مراجعه به اخبار بانک ها نیز نشانگر آن است که زنان ایرانی به ویژه در اقشار فقیرتر و کم درآمدتر که امکان ارائه ضامن یا وثیقه بانکی را ندارند، معمولا برای دریافت وام به بانک رجوع نمی کنند.
پژوهش ها حاکی از آن است که ارتباط زنان با نظام بانکی نیز بیشتر در گشایش حساب های سپرده کوتاه مدت یا قرض الحسنه خلاصه می شود و آن ها معمولا برای دریافت وام رجوع نمی کنند و نیز به این تسهیلات رفاهی دسترسی ندارند (دیهیم و وهابی، ١٣٨٢).