چکیده:
تاخت و تاز نازیها به اتحاد شوروی در ژوئن 1941، استالین را وادار به اتحاد با سیکورسکی کرد. ولادیسلاو سیکورسکی
کسی بود که در لندن، حکومت در تبعید لهستان را تأسیس کرده بود. پیشنهاد استالین به یک نوع همکاری نه چندان آسان در میان
نیروهای شوروی و نیروی مقاومت لهستان که توسط ارتش میهنی (AK= Home Army) هدایت میشد، انجامید. در این توافق مقرر
شد که شوروی تمام تبعیدیان لهستانی مقیم اتحاد شوروی را آزاد کند، تا این افراد تحت سرپرستی و فرماندهی سرهنگ آندرس لشکری
را ترتیب دهند. ماجرای سرنوشت بسیاری از این تبعیدیان و چگونگی تشکیل لشکر، بسیاری مفصل است و نگارنده آن را در کتاب
منتشر نشدهای در باب لهستان آورده است. ماحصل کلام آنکه عده کثیری از این افراد که قرار بود از بندرانزلی وارد ایران شده و از
خرمشهر، از طریق دریا، به پایگاههای متفقین در مدیترانه و غیره بپیوندند، در ایران فوت کردند و تعداد اندکی از زنان با ایرانیان ازدواج
کردند و تا آخر عمر ماندند. در نتیجه در مسیر ورود تا خروج از ایران، گورستانهایی یا گورهایی از درگذشتگان لهستانی در ایران
به یادگار دوران اسفناک جنگ جهانی دوم باقی ماند. نوشته حاضر ترجمه کتابچهای(2) در همین مورد است که در لهستان چاپ شده و
دارای اطلاعات ذی قیمتی است.
خلاصه ماشینی:
"ده گور از سربازان لهستانی مابین ردیفهای B و C، در زمین شماره 6 مربوط به گورهای سربازان انگلیسی که در طول جنگهای جهانی اول و دوم در ایران کشته شدهاند، پراکنده است و همان سنگ گورهای استاندارد سایر سربازان انگلیسی را همراه نشان دولت لهستان دارند.
در نوامبر سال 1942 در وصیت نامه یکی از معاصران تبعیدیان به نام کارول بادر (2) ، نسبت به کوششهای جمهوری لهستان چنین آمده است: «کار شما در توجه به آخرین خوابگاه آن دسته از هم میهنان ما که نتوانستند زنده بمانند تا وطنشان را ببینند، دلیل قانع کنندهای است از کوششهای بیدریغ و تکریم و حمایت بیشائبه از شهروندان لهستانی که در ایام جنگ از مسکن و مأوایشان به خارج تبعید شدند و در نتیجه، شرایط سخت و ناگواری را متحمل گردیدند.
در سال 1964، با ابتکار کارگزاری دیپلماتیک لهستان، لوحه یادبود خراب شده مجددا بازسازی و بنا به موقعیت عصر، کتبیه عوض شد و اکنون نوشته چنین است: «به یاد سربازان، زنان، مردان و کودکان لهستانی که هنگام بازگشت به میهن، در سرزمین بیگانه درگذشتند و در اینجا به سال 1942 دفن شدند.
اردوگاه اهواز در سال 1942 توسط دولت انگلیس، به منظور پذیرش تبعیدیان اتحاد شوروی برای انتقال گروههای نظامی، تدارک دیده شده بود.
102 نفر لهستانی در این مکان مدفونند که 80 تن از آنان غیرنظامی و 22 تن نظامیاند، سنگ گورها همچون گورستان تهران هم شکل است."