چکیده:
دانش مطالعات استراتژیک در ایران در تعامل با تحولات سیاسی- اجتماعی در سطوح داخلی، منطقهای و بینالمللی تکوین یافته و تغییر در این مؤلفهها روند شکلگیری و ماهیت آن را تحت تأثیر قرار داده است. با مفروضدانستن رابطه دانش- قدرت، استدلال نویسنده این است که به تبع تحول از نظام سیاسی پهلوی به جمهوری اسلامی در سطح داخلی، تغییر از نظم منطقهای غربمحور به نظم غربگریز و دگرگونی نظام بینالمللی از دوران جنگ سرد به دوران پسا جنگ سرد، امکان شکلگیری و تکوین مطالعات استراتژیک مبتنی بر آموزههای اسلامی- ایرانی بیش از گذشته فراهم شده است. در واقع، نویسنده با بررسی نحوه پیدایش و سیر تکوین مطالعات استراتژیک در ایران بر مبنای رویکرد سازهانگارانه، درصدد است نشان دهد چگونه به واسطه تحول در مناسبات قدرت داخلی، منطقهای و بینالمللی، مبانی هستیشناسی دانش مطالعات استراتژیک در ایران و به تبع آن، مبانی معرفتی و روشی آن دستخوش تحول و دگرگونی شده و زمینه برای سخنگفتن از رویکرد بومی بر مبنای مؤلفههای اسلامی- ایرانی فراهم شده است.
Strategic Studies in Iran has developed interacting with the socio-political developments at the national، regional and international levels، and changes in the factors have affected the formation and nature of the data. Given the knowledge-power relationship، the author argues that as a result of transforming the Pahlavi regime to the Islamic Republic at the national level، changing the Western Regional order to the nonwestern، and transformation of the international system from the Cold War to the post-Cold War era، has increased the possibility of formation and development of an indigenous Strategic Studies based on the Islamic-Iranian teachings than the past. In fact، studying the formation and evolution of Strategic Studies in Iran based on a Constructivist approach، the author is intended to show how، through the transformation of internal، regional and international relations of power، the ontological foundations of Strategic Studies in Iran and consequently، the epistemological and methodological foundations of the study has converted in a way to provide an indigenous approach on the field based on the Islamic-Iranian elements
خلاصه ماشینی:
ک: ازغنـدی ١٣٨٢: ٢٦-١٩) و از آن زمان تا کنون این رشته در دانشگاه های مختلف دارای گروه علمی مستقل بوده ، اما نـه تنهـا در دوران قبل از انقلاب اسلامی اثری از مطالعات استراتژیک به عنوان رشته مستقل دانشگاهی در ایران نمیتوان یافت ، بلکه چنانچه به سرفصل های رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل در دانشگاه های کشور مراجعه کنیم ، تا قبل از سال ١٣٥٠، هـیچ اثـری از مطالعـات اسـتراتژیک و حتی توجه ضمنی به مفهوم استراتژی و تصمیم گیری استراتژیک نیز نمییابیم .
مبحث استراتژی نه تنها در مرکز مطالعات عالی بین المللی و دانشـکده علـوم اقتصـادی و سیاسـی، بلکه حتی در دانشگاه تهران که قدیمیترین مرکز مطالعۀ علوم سیاسی و روابط بین الملل بود نیز هیچ گاه مورد توجه قرار نگرفت (ازغندی ١٣٨٢: ٥٤-٥٣) و تـا پـیش از وقـوع انقـلاب اسلامی، فقط در سال ١٣٥٠ که مؤسسه عالی سیاسی و امور حزبی فعالیت خود را در قالـب دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی آغاز کرد، برای نخسـتین بـار در کنـار سیاسـت خـارجی، مبحث امنیت ملی نیز در سرفصل های آموزشی رشته علوم سیاسـی گنجانـده شـد (ازغنـدی ١٣٨٢: ٧١-٦٩) تا بدین ترتیب ، هم آغازگاه رسمی توجه به مطالعات امنیتی و استراتژیک در مراکز دانشگاهی غیر نظامی باشد و هم ماهیت وابستۀ این حوزة مطالعاتی به حوزه مطالعات سیاست خارجی رقم بخورد.