چکیده:
حرف اضافۀ «در» یکی از حروف اضافۀ مکانی[1]فارسی و روشنترین مفهومش، بیانگر رابطۀ هندسی- فضایی[2]بین شیء[3]متحرک (TR) و زمینهای[4](LM) است که در آن واقع شده است؛ اما این واژه درکنار مفهوم مکانیاش، مفاهیم غیرمکانی[5]یا حالتی[6]متعددی را هم منتقل میکند. حال، سؤال این است که آیا این مفاهیم، مستقل از هم هستند و بهطور تصادفی، به یک صورت واژگانی واحد نسبت داده شدهاند یااینکه به هم مربوطاند و ریشهای مشترک دارند. فرضیۀ مقالۀ حاضر، این است که پیامدهای نقشی متعلق به مفهوم مکانی حرف اضافۀ «در»، نقطۀ اتصال و ارتباط مفاهیم غیرمکانی این واژه با مفهوم مکانیاش هستند. برای روشنشدن این مطلب، نخست، براساس مثالهای موجود در متون نوشتاری معمول در زبان فارسی، کاربردهای مفهوم مکانی این حرف اضافه و پیامدهای نقشی مرتبط با این مفهوم را در بافتهای مختلف بهدست آوردهایم؛ سپس بافتهایی را شناسایی کردهایم که در آنها، زمینۀ جداشدن پیامدهای نقشی از فضاهای سازندۀ اولیهشان، یعنی رابطۀ هندسی- فضایی بین شیء و زمینه در مفهوم مکانی این واژه فراهم میشود؛ آنگاه به جداشدن پیامدهای نقشی مربوط به مفهوم مکانی این حرف اضافه، تبدیلشدن آنها به متغیرهای مستقل و درنهایت، شکلگیری مفاهیم غیرمکانی برای حرف اضافۀ «در» پی بردهایم؛ به این ترتیب، ارتباط بین مفاهیم بهظاهر دور از هم حرف اضافۀ «در» را مشخص کرده و درنتیجه، چندمعناییبودن آن را ثابت کردهایم.
خلاصه ماشینی:
چگونگی اشتقاق مفاهیم غیرمکانی از مفهوم مکانی حرف اضافة «در» درحوزة معناشناسی شناختی و براساس نظریة LCCM 1 علی افخمی 2 سیده زهرا اصغری تاریخ دریافت : ٨٩/٦/١٤ تاریخ تصویب : ٩٠/٧/٣ چکیده حرف اضافة «در» یکی از حروف اضافة مکانی ٣ فارسی و روشن ترین مفهومش ، بیانگر رابطة هندسی - فضایی ٤ بین شی ء٥ متحرک (TR) و زمینه ای٦ (LM) است که در آن واقع شده است ؛ اما این واژه درکنار مفهوم مکانی اش، مفاهیم غیرمکانی ٧ یا حالتی ٨ متعددی را هم منتقل می کند.
برای روشن شدن این مطلب ، نخست ، براساس مثالهای موجود در متون نوشتاری معمول در زبان فارسی ، کاربردهای مفهوم مکانی این حرف اضافه و پیامدهای نقشی مرتبط با این مفهوم را در بافت های مختلف به دست آوردهایم ؛ سپس بافت هایی را شناسایی کردهایم که در آنها، زمینة جداشدن پیامدهای نقشی از فضاهای سازندة اولیه شان، یعنی رابطة هندسی - فضایی بین شی ء و زمینه در مفهوم مکانی این واژه فراهم می شود؛ آنگاه به جداشدن پیامدهای نقشی مربوط به مفهوم مکانی این حرف اضافه ، تبدیل شدن آنها به متغیرهای مستقل و درنهایت ، شکل گیری مفاهیم غیرمکانی برای حرف اضافة «در» پی بردهایم ؛ به این ترتیب ، ارتباط بین مفاهیم به ظاهر دور از هم حرف اضافة «در» را مشخص کرده و درنتیجه ، چندمعنایی بودن آن را ثابت کردهایم .
). Language, Cognition & Space: The State of the Art and New Directions.
"Network Analysis to Prepositional Meaning: Mirroring Whose Mind, The Linguist or Language User’s?".