چکیده:
هدف از پژوهش حاضر توصیف و تحلیل فرایند حذف در گفتار روزمرۀ کودکان فارسیزبان است. چهارچوب نظری تحلیل، نظریۀ بهینگی میباشد. ماهیت تحقیق، توصیفی-تحلیلی و دارای مولفههای کیفی و کمی است. دادههای این پژوهش به صورت نمونهگیری در دسترس جمعآوری شدهاند، بدین صورت که گفتار روزمرۀ 12 کودک (6 پسر و 6 دختر) در سه ردۀ سنی زیر 3 سال، بین 3-4 سال و بین 4-5 و در هر ردۀ سنی، 4 کودک به صورت نمونهگیری در دسترس انتخاب شدهاند و به مدت 20 دقیقه صدای هر یک از این کودکان ضبط شده است. پس از آوانگاری و استخراج فرایندهای واجی موجود در این پیکره، فراوانی هر یک از فرایندهای واجی محاسبه شد و مشخص شد که در هر سه ردۀ سنی، فرایند حذف بیشترین فراوانی را داراست و به همین دلیل این فرایند و چگونگی توصیف و تبیین آن موضوع اصلی این پژوهش قرار گرفته است. یافتهها نشان داد که به ترتیب صداهای r، h، j در ردۀ زیر 3 سال، صداهایr، h، n/j/s (به صورت مساوی) در ردۀ 3-4 سال، و صدای h و t در ردۀ 4-5 سال بیشترین میزان حذف را به خود اختصاص دادهاند و جایگاههایی که فرایند حذف در آنجا بیشترین میزان وقوع را داراست به ترتیب میزان فراوانی به صورت پنج موضع اصلی زیر شناسایی شدند: 1- پایانۀ هجای اول، 2- آغازۀ هجا در واژههای دو یا چندهجایی، 3- عضو اول خوشۀ پایانه، 4- پایانۀ هجای دوم/ سوم و 5- عضو دوم خوشۀ پایانه. همچنین علت حذف و چگونگی تبیین آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و نتایج زیر حاصل شد: الف) انگیزۀ فرایند حذف، تسهیل در فرایند تولید و اعمال محدودیتهای نشانداری است، ب) فرایند حذف در گفتار کودکان به منظور رعایت اصل تولید هجای بینشان، محدودیت عدم آغازۀ هجایی پیچیده و محدودیت عدم پایانۀ پیچیده انجام میپذیرد و صورتهای بهینه در گفتار کودکان متفاوت از گفتار بزرگسالان است. بدین معنا که در مرتبهبندی محدودیتها، محدودیتهای نشانداری مسلط بر محدودیتهای پایایی هستند و در پایان با استفاده از محدودیتهای نقضپذیر، دستوری برای توجیه این فرایند پیشنهاد میشود.
خلاصه ماشینی:
"اکنون برای هر یک از این جایگاههای حذف، نمونههایی از پیکره مورد بررسی در گفتار کودکان در قالب جداول زیر ارائه میشود: جدول 4- نمونههای حذف همخوان در پایانۀ هجای اول صورت نوشتاری بازنمایی روساختی بازنمایی زیرساختی صورت نوشتاری بازنمایی روساختی صورت نوشتاری نعنا na.
در زیر برخی از نمونههای حذف در این ردۀ سنی در قالب تابلوهای بهینگی نمایش داده شده است: تابلوی (1) حذف همخوانهای r، h، و j در پایانۀ هجای اول/ دوم MAX *coda/plos *coda/fric *coda/nas *coda/lat *coda/trill *coda/approx /ko.
نمونههای حذف در این ردۀ سنی در قالب تابلوهای بهینگی زیر نمایش داده شده است: تابلوی (5) حذف همخوانهای h، j، S وn در پایانۀ هجای اول/ دوم MAX *coda/plos *coda/fric *coda/nas *coda/lat *coda/trill *coda/approx / * (13 مورد) *!
در زیر برخی از نمونههای حذف در این ردۀ سنی در قالب تابلوهای بهینگی نمایش داده شده است و توضیحات آنها همانند تابلوهای قبل در دو ردۀ سنی زیر 3 سال و 3-4 سال میباشد: تابلوی (9) حذف همخوان h در پایانۀ هجای اول/دوم MAX *coda/plos *coda/fric *coda/nas *coda/lat *coda/trill *coda/approx /moh.
نتیجه پس از بررسی و تحلیل دادهها، پرسشهای مطرحشده در این پژوهش به صورت زیر پاسخ داده میشود و نتایج حاصل بیان میشوند: 1- در پاسخ به پرسش اول، بیشترین صداهایی که مورد حذف واقع میشوند به تفکیک ردۀ سنی به قرار زیر است: در ردۀ سنی زیر 3 سال به ترتیب همخوانهای r، h، و j و در ردۀ سنی 3-4 سال نیز به طور مشابهی همخوانهای r، h و s/j/n (به طور مساوی)، بالاترین میزان حذف را به خود اختصاص دادهاند."