چکیده:
جهانی شدن را می توان رایج ترین مفهوم، بعد از دهه 1990 میلادی نزد اندیشمندان در اکثر شاخه های علوم به ویژه علوم انسانی دانست. تغییر شرایط جهانی در ابتدای قرن بیست و یکم، همه کشورها را به بازنگری در بینش جهانی و اصلاح و تعدیل ساختار اقتصادی وا داشته است. در شرایط کنونی نظام جهانی، درک واقعیت بین الملل و سیاست گذاری و تصمیم سازی بر اساس وضعیت جهانی شدن، اولین گام در جهت تداوم حیات سیاسی و اقتصادی کشورهاست. روند جهانی شدن در بسیاری از ابعاد زندگی امروز تاثیر گذاشته است. یکی از زمینه های تاثیرگذاری آن را می توان در نظام برنامه ریزی کشورها دانست. پژوهش حاضر به تاثیر بعد اقتصادی فرآیند جهانی شدن بر تدوین پنج برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلا می ایران طی سال های 1390-1368 می پردازد. در روند این پژوهش، ابتدا مفاهیم، شاخص ها، ابعاد و دیدگاه های صاحب نظران در خصوص پدیده جهانی شدن و ارتباط آن با توسعه اقتصادی و تاثیر برنامه ریزی اقتصادی در روند توسعه و سپس سیاست ها، اهداف و موادی از قوانین پنج برنامه توسعه پس از انقلاب اسلامی که متاثر از شاخص های جهانی شدن است، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
By the turn of the this century، globalization can be counted on as the most used concepts among thinkers in most fields of sciences in general and humanities in particular. This concept has had wider application in the economic sphere and has become a viable trend. Process of globalization has had its effect on various dimensions of living style. One of the fields of activity being affected by globalization is the nations’ planning system of economic development. This research examines the influence of economical aspect of globalization on codification of economical، social، cultural development of Iran during the period of . In this research concepts، indicators، dimensions، and the opinion of experts on the globalization and its effect on economic development planning is presented. Then arguments about policies، objectives and some of the acts of four plans for development after revolution which are thought to be affected by the globalization process are presented.
خلاصه ماشینی:
اما از دیدگاه مخالفان جهانی شدن ، این پدیده عامل اکثر مشکلات جهان است که از آن جمله میتوان به مواردی همچون افزایش نابرابری ها و ناامنیهای اقتصادی، تخریب محیط زیست ، افزایش قدرت شرکت های چند 178 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه مطالعات سیاسی؛ سال سوم ، شماره ١٢، تابستان ١٣٩٠ ملیتی و تهدید حاکمیت و استقلال ملی ، گسترش بیکاری و فقر و حاشیه ای شدن کشورهای توسعه نیافته اشاره نمود.
همچنین تحولات صورت گرفته در نظم جهانی به خصوص در عرصه اقتصاد و مطرح شدن مباحثی مانند همگرایی سیاست ها، جهانی شدن تولید، نظام جدید تقسیم کار بین المللی، بهره مندی از علوم و فناوری پیشرفته ، دگرگونی در قلمرو فعالیت دولت ، الزام ها و قانونمندیهای مهم در نظم جدید جهانی، موجب شد در برنامه چهارم توسعه علاوه بر تأکید بر ادامه سیاست های اصلاح ساختاری برنامه سوم توسعه ، پایه های جدیدی برای تغییر در روند توسعه کشور پیش بینی شود (سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، ١٣٨٣).
در سیاست های کلی این برنامه اصول و اهدافی به چشم میخورد که متأثر از شاخص های جهانی شدن است ، از جمله : استفاده بهینه از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی برای تحقق اهداف فرهنگی نظام ، توسعه سرمایه گذاری داخلی و جذب منابع و سرمایه های خارجی، گسترش فعالیت های اقتصادی در مناطق مرزی و سواحل جنوبی و جزایر با استفاده از ظرفیت های بازرگانی خارجی کشور، تقویت همکاری های دو جانبه ، منطقه ای و بین المللی با اولویت کشورهای همسایه (معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی، ١٣٨٩: ١٦-٨).