چکیده:
اصل رحمت الهی، تصور عدم دخول مومنان به جهنم و فلسفه ایجاد بهشت برای اهل سعادت و جهنم برای اهل گناه، آیه 71 سوره مریم را به جهت ظهور در داخل شدن مومنان به جهنم، در زمره آیات مشکل قرار داده است. مفسران برای رفع شبهه تعارض آن با آیات و ادله دیگر، تلاش زیادی نمودهاند که به آراء مختلفی منتهی شده است، اما فقدان نتیجه واحد، نشان از حل نشدن مسئله دارد. در تفسیر این آیه سه رویکرد عمده وجود دارد: «ورود به معنای دخول»، «ورود به معنای اشراف» و دیگری استفاده اخلاقی و به نوعی تفسیر ذوقی است. اغلب مفسران دقت همه جانبه به تفسیر آیه نداشتهاند اما دقت علامه طباطبایی دراینباره قابل توجه است. مقاله حاضر، در بررسی جامع تفاسیر مختلف و با نقض و ابرام ادله و مستندات، نظر علامه طباطبایی ذیل آیه که همان تفسیر دوم است را نزدیک به صواب میداند
خلاصه ماشینی:
(همان: 283 ـ 280) دیدگاههای تفسیری دیدگاههای مفسران در جمع بین اصل رأفت و رحمت خاصه الهی و آیه «و إن منکم إلا واردها کان علیٰ ر بک حتما مقضیا * ثم ننجی الذین اتقوا و نذر الظالمین فیها جثیا» به سه رویکرد تفسیری میتوان اشاره نمود: ـ تفسیر اول که شامل اغلب مفسرین است، ظهور آیه در معنای دخول را غیر قابل رد میدانند و تلاش میکنند، برای عذاب نشدن مؤمنین ادلههایی ارائه دهند و در حکمت این مسئله و بیان قرآنی، پاسخی مناسب دهند.
(حسینی شاه عبدالعظیمی، 1363: 212 / 8؛ بغوی، 1420: 3 / 243؛ نووی، 1417: 2 / 16؛ مکارم شیرازی، 1421: 9 / 491 ـ 488) ازجمله، روایت جابر بن عبدالله انصاری است که در آن چنین نقل شده است: شخصی از او درباره این آیه پرسید، [جابر با هر دو انگشت به دو گوشش اشاره کرد و گفت: مطلبی با این دو گوش خود] از پیامبر| شنیدم [که اگر دروغ بگویم هر دو کر باد!] میفرمود: الورود الدخول، لایبقی بر و لافاجر لایدخلها فیکون علی المؤمنین بردا و سلاما کما کانت علی ابراهیم حتی ان للنار ـ او قال لجهنم ـ ضجیجا من بردها، «ثم ننجی الذین اتقوا و نذر الظالمین فیها جـثیا»؛ ورود در اینجا به معنای دخول است هیچ نیکوکار و بدکاری نیست مگر که داخل جهنم میشود، آتش در برابر مؤمنان سرد و سالم خواهد بود، همانگونه که بر ابراهیم بود، تا آنجا که آتش ـ یا جهنم ـ (تردید از جابر است) از شدت سردی فریاد میکشد، [سپس خداوند پرهیزکاران را رهایی میبخشد و ظالمان را در آن ذلیلانه رها میکند].