خلاصه ماشینی:
"ایلغار مغولان از سدهء هفتم به بعد پیوندهای را که میان ملتهای اسلامی و دانشمندان مسلمان بود برید، بسیاری از عالمان هم کشته شدند یا خود را از دیدهها پنهان کردند،هر چند در این تاریخ در شرق اسلامی دنبال بحث در علوم عقلی را گرفتند،اما آنچه دربارهء آن سخن میگوئیم-تأویل آیههای قرآن یا بینش فلسفی-هرگز رونق پیشین را نیافت و میتوان گفت در این تاریخ روش صوفیان در تفسیر که صدها سال پیش آغاز شده بود جای روش پیروان علوم عقلی را گرفت.
در تأویل که صدها سال بسته و یا لا اقل نیمه باز مانده بود،از نو به فراخی گشوده شد،و دستهای از آنان که براستی درد دین داشتند اما نقطهء ضعف جامعه مسلمان را نمیدانستند به فکر افتادند به غربیان نشان دهند که اروپائیان هر چه دارند،از آیههای قرآن گرفتهاند و یا لا اقل ظاهر آیههای قرآن با دانش اروپا-دانش سدهء نوزدهم-مغایر نیست و کوشیدند تا با تعبیرهای دور از ذهن هر آیهای را با کشف تازه هماهنگ کنند و یا اگر ظاهر آیه با فرضیهء پذیرفته شده موافق نیست آنرا تأویل کنند،شک نیست در تاریخی که مسلمانان در رشتههای مختلف علوم به اوج ترقی رسیده بودند."