چکیده:
شناخت نظام آفرینش یکی از راههای خداشناسی است و شاید کمتر انسانی برای کسب این شناخت از راه موشکافی یک حشره وارد شود ، بلکه بشر برای این مقصود بیشتر به بررسی نشانههای بزرگ همچون آسمان و زمین، کوه و دریا روی میآورد. مورچه یکی از مخلوقات شگفتی میباشد که برای بیشتر انسانها موجودی ناچیز و بیاهمیت مینماید، ولی خداوند در قرآن کریم سورهای را با عنوان «نمل» به مورچه اختصاص داده و به این موجود توجه ویژهای نشان داده است. خداوند در آیه 18 این سوره به زندگی اجتماعی و روابط بین مورچگان اشاره کرده و آنها را دارای شعور و ادراک دانسته است. حضرت علی نیز در نهج البلاغه به بعضی از شگفتیهای آفرینش این حشره کوچک از جمله ساختار مورفولوژیکی (بدنی) و همچنین زندگی اجتماعی مورچهها، موقعیتشناسی، مدیریت اصولی و آیندهنگری آنها اشاره کرده و در کنار آن، مراحل زیستی مورچگان را مورد بررسی قرار داده که امروزه، پیشرفت چشمگیر علم حشرهشناسی با تحقیقات و آزمایشهایی که روی بدن این موجود ریز انجام دادهاند، تاییدی بر آیات قرآن کریم و سخنان امام در مورد مورچه میباشد.
One of the many ways to recognize God is to know the system of creation. Most of the people seek to know God through his great signs like the heavens and the earth، mountains and rivers. But few people have tried to know God thorough a curious scrutiny into the life of an insect. However، Ant، seems a tiny and trivial creature، but in reality it is one of the wonders of creation. Allah، the exalted، has revealed a chapter under the theme of ant in the Quran showing serious attention to this creature. Allah in this chapter، verse 18th has referred to the ants’ social life and relationship implying that they enjoy perception and understating. Imam Ali (a.s)، too، has referred to the marvelous aspects of ants including their morphologic structures، social life، basic management، forward-looking attitude، different stages of their biological life and that how they recognize their specific locations and positions. Today، thanks to the developed science of entomology and to the experts’ recent researches and experiments on the life of ant، the Quran’s and Imam Ali’s views about ant got acknowledged and substantiated
خلاصه ماشینی:
حضرت علی( نیز در نهج البلاغه به بعضی از شگفتیهای آفرینش این حشره کوچک از جمله ساختار مورفولوژیکی (بدنی) و همچنین زندگی اجتماعی مورچهها، موقعیتشناسی، مدیریت اصولی و آیندهنگری آنها اشاره کرده و در کنار آن، مراحل زیستی مورچگان را مورد بررسی قرار داده که امروزه، پیشرفت چشمگیر علم حشرهشناسی با تحقیقات و آزمایشهایی که روی بدن این موجود ریز انجام دادهاند، تأییدی بر آیات قرآن کریم و سخنان امام( در مورد مورچه میباشد.
این مسئله نمود بیشتری در حشرات اجتماعی دارد؛ مثلاً مورچه هنگامی که به زمین زراعتی یا به مواد غذایی جدید دست یابد، به لانه باز میگردد و هم برای گشت و شناسایی و در مسیر بازگشت به داخل لانه، خبر را به مورچههای دیگر میرساند (ابوالحب، نگاهی به دنیای حیوانات در نهج البلاغه و قرآن، 1380: 39).
روی سر مورچه، یک جفت شاخک وجود دارد که مدام در حال حرکت است؛ آن شاخکها معمولی نیستند، مورچهها به وسیله این شاخکها مورچههای دیگر را شناسایی کرده، با آنها ارتباط برقرار میکنند؛ زیر این شاخکهای خبرگیر از تعداد زیادی پرز و سلولهای حسی تشکیل یافتهاند و بدین وسیله خبرها را رد و بدل میکنند (ابوالحب، نگاهی به دنیای حیوانات در نهج البلاغه و قرآن، 1380: 49).
(به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل (2) ممکن است این سؤال پیش بیاید که چرا حضرت علی( به طور مستقیم به کلمه «رِجل» به معنای «پا» اشاره نکرده و از کلمه «قوائم» استفاده نموده است؟ پاهای مورچه از جنس ماده محکمی به نام کیتین تشکیل شده که به آنها استحکام فوقالعادهای بخشیده است و باعث شده روی پاهای خود بایستد و در برابر نیروهایی که در هنگام حمل اجسام و...