چکیده:
در ساختواژه ، واژه بست به واحدی اطلاق می شـود کـه حـد واسـط تکواژهـای آزاد و وابسته است و تفکر سنتی تقسیم تکواژها به دو گروه آزاد و وابسته را بطـور جـدی مـورد سؤال قرار مـی دهـد. واژه بسـت هـا، هـم بعضـی از خصوصـیات واژه ای و هـم برخـی از ویژگی های تکواژهای وابسته را دارند. مطالعه واژه بست ها حـوزه مهمـی از زبانشناسـی از جمله ساختواژه و نحو را در بر می گیرد. در مقاله حاضر تأکید بیشتر بر ساختار سـاختواژی واژه بست های زبان فارسی است ، اما بحث های نحوی نیز بـه نـاگزیر دنبـال شـده اسـت و سعی بر آن است تا واژه بست های زبان فارسی بر اساس متغیرهای رده شناختی که ماهیتی جهانی دارند، مورد مطالعه قرار گیرند. از این رو واژه بسـت هـای زبـان فارسـی بـر اسـاس الگوهای رده شناختی آیخـن والـد (٢٠٠٣)،بیکـل ونیکلـز (٢٠٠٧)، و کلاونـس (١٩٨٥) مورد مطالعه قرار گرفته اند. مقاله حاضر ثابت می کند که می توان از الگوی پیشنهادی آیخـن والد به عنوان ابزاری علمی و البته مناسب جهت تشخیص و مطالعـه واژه بسـت هـای زبـان فارسی استفاده کرد.
خلاصه ماشینی:
"فعل کمکی "je" در زبان صـربی - کرواتـی بـه ایـن دسـته تعلق دارد: 6- Covek-jevoleo Mariju 7- Voelo-je covek Mariju Man has loved Mariju Loved has man Mariju نکته حائز اهمیت در مورد مثال های بالا این است که اگرچه آزادی حرکت واژه بست "je" گرفته شده است ولی آزادی انتخاب میزبان را دارد؛ یعنی می تواند با واژه های میزبان از طبقـات نحوی مختلف بکاربرده شود و لازم نیست که واژه میزبان از نظر نحوی مربوط بـه واژه بسـت باشد؛ درحالی که وندها چنین انتخابی ندارند و فقط به صورت هایی اضافه می شوند کـه از نظـر نحوی با آنها مربوط باشند.
در مورد فعـل هـای مرکب ، ظاهرا دو انتخاب پیش روی ما می باشد: یکی اینکه فرض کنـیم واژه بسـت بـه انتهـای عنصر فعلی اضافه می شود و سپس بر اساس قانون صعود واژه بست (آیخن والد، ٢٠٠٣: ٥١)که بیان می کند در بسیاری از زبان ها، ضمایر واژه بستی که بعنوان مفعول به فعل اضـافه مـی شـوند می توانند از جای اصلی خود حرکت کنند و جایگاه دیگری را اشـغال کننـد، بـه سـمت عقـب حرکت کرده و به عنصر غیر فعلی اضافه می شود.
اما همان طور که گفته شد، واژه بسـت در زبـان فارسـی همیشـه بـه آخرین واژه گروه می چسبند؛ در حالی که یای نکره می تواند در جایگاه های دیگـری غیـر از آن نیز بکار برده شود: -مردی دانشمند [[مرد]- ی [ دانشمند]] ، - مرد دانشمندی [[ مرد دانشمند ] - ی ] بنا بر آنچه که گفته شد می توان به این نتیجه رسید که یای نکره در زبان فارسی دقیقا ماننـد الف ندا وند است و به طبقه واژه بست ها تعلق ندارد."