چکیده:
ظهور رویکردهای میان رشته ای در آموزش و پژوهش، افق جدیدی را در بن بست مدرنیته، فراروی قلمرو دانش و حوزه ی حل مسائل و مشکلات قرار داد. با این حال، تبیین اینکه میان رشتگی شامل چه قلمروهایی می شود، خود یکی از معضلات و مشکلاتی بوده است که هنوز نیز بر سر آن توافق و اجماعی وجود ندارد. در میان پدیده هایی که میان رشته ای بودن آنها، آشکار و روشن است، پدیده شهر می باشد. حداقل سه رشته مهم جغرافیا، علوم اجتماعی و معماری در حوزه ی علوم و معرفت به تبیین و بررسی این پدیده، به نحو مرتبط و نه مستقل، پرداخته اند. در گذر زمان هریک از این رشته ها با مراجعه و استفاده از نظم دانشی یکدیگر عملا نوعی رویکرد میان رشته ای به مسائل خود اتخاذ کرده اند. این نکته به نوعی بیانگر آن است که نگاه رشته ای از منظر دانشمندان این سه حوزه برای تبیین این پدیده و حل مشکلات و معضلات آن کافی و بسنده نبوده. اما آنچه پرداختن به موضوع میان رشتگی شهر را ضروری می سازد گستردگی ابعاد آن است. توجه پدیدارشناسان، اقتصاددانان، متخصصان مطالعات فرهنگی، صاحب نظران محیط زیست، مهندسان راه و ساختمان، اصحاب قدرت و نظریه پردازان اندیشه سیاسی و ...به شهر موضوعی است که نمی توان به سادگی از آن صرف نظر کرد. در این مقاله، ضمن بررسی وجوه و مولفه های بنیادین پدیده شهر، ابعاد میان رشته ای آن به بحث گذاشته می شود. با این حال، به دلیل گستره موضوع، تنها به پنج بعد برجسته و آشکار فضا، رسانه، سیاست، اقتصاد، فرهنگ پرداخته می شود.
خلاصه ماشینی:
"مسائل شهر بسیار زیاد و متنوع هستند: مساله آزادی ، برابری ،فردگرایی ، مهاجرت ، فقر، مسکن ، حمل و نقل ، بخش دولت ، کیفیت محیط شهری (عابدینی ، ١٣٨٧ ، ص ١٠٦) این نگاه به ویژه از آن جهت حائز اهمیت است که با شکل گیری دوران جدید معرفت و به دنبال تقسیم بندی های متعارف آکادمیک ، هر رشته علمی متولی تبیین ، تحلیل و یا تفسیر یک قلمرو موضوعی خاص شد.
از یک سو، می توان گفت ، هرچند در گذشته نیز به دلیل وحدت علوم ، بررسی موضوع شهر در کلیتی نسبتا یکپارچه توسط دانشمندان حکمت نظری و عملی با هم دنبال می شد، اما این موضوع به هیچ وجه با رویکرد میان رشته ای در نظم جدید علمی یکسان نبوده و نیست ؛ زیرا در گذر از وضع سنتی به وضع مدرن ، نه تنها شهر بلکه نگرش به دانش و تخصصی شدن حوزه های معرفتی نیز وضعیت خاصی پیدا کرده است .
با توجه به مباحث پیشین ، در موضوع شناسی شهر، اموری چون تاریخ ، حقوق ، مدیریت ، معماری ، شهرسازی ، زیرساخت ، فناوری ، سیاست ، جامعه شناسی زمین شناسی و ژئومورفولوژی دخیل هستند (رهنمایی ، همان ، ص ١٨) که این محدوده ی وسیع از دانش ، شهر را در موقعیت موضوع مطالعاتی میان رشته ای ، یا بهتر بگوییم ، موضوعی متضاد با رشته های تحصیلی موجود تبدیل می کند."