چکیده:
محدودیت ذخایر انرژی فسیلی در جهان و افزایش سطح مصرف انرژی، همواره بشر را برای جایگزین کردن منابع انرژی جدید به چالش کشیده است. در این بین، باد به عنوان یکی از مظاهر انرژیهای نو از جایگاه ویژهای برخوردار است. منطقه شمال شرق ایران با توجه به وضعیت توپوگرافی و موقعیت نسبی خود یکی از مناسبترین مکانها برای احداث مزارع بادی میباشد. لذا، در این پژوهش برای تعیین مکانهای مناسب جهت احداث مزارع بادی در استانهای خراسان رضوی و شمالی، معیارها و زیر معیارهای مختلفی مد نظر قرار گرفت و با توجه به اهمیت تلفیق اطلاعات، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزندهی به لایهها انتخاب و به کمک نرمافزار Expert choice پیادهسازی گردید. از نرمافزار Arc GIS، به منظور تحلیل فضایی و همپوشانی لایهها استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات، استانهای خراسان رضوی و شمالی از نظر قابلیت احداث مزارع بادی به چهار سطح عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم گردیدند. در نهایت نتایج حاصل نشانگر آن است که سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان یک سیستم حمایتی تصمیم-گیری، میتواند هم در آمادهسازی دادهها و هم در مدل کردن اولویتها و نظرات کارشناسان در رابطه با عوامل مختلف بسیار کارآمد باشد و طراحان را در انتخاب مکان مناسب جهت احداث مزارع بادی یاری کند. در این تحقیق، 7 منطقه با اولویت احداث مزارع بادی، با در نظر گرفتن همپوشانی و انطباق نقشههای محدودیت و مکانیابی، مساحت مناطق دارای اولویت، شرایط اقلیمی و نیز بازدید میدانی تعیین گردیدند که این مناطق به ترتیب، تربت جام، گلمکان، نیشابور، سبزوار، بجنورد و فردوس میباشند. محدودیت ذخایر انرژی فسیلی در جهان و افزایش سطح مصرف انرژی، همواره بشر را برای جایگزین کردن منابع انرژی جدید به چالش کشیده است . در این بین ، باد به عنوان یکی از مظاهر انرژیهای نو از جایگاه ویژهای برخوردار است . منطقه شمال شرق ایران با توجه به وضعیت توپوگرافی و موقعیت نسبی خود یکی از مناسب ترین مکانها برای احداث مزارع بادی می باشد. لذا، در این پژوهش برای تعیین مکانهای مناسب جهت احداث مزارع بادی در استانهای خراسان رضوی و شمالی ، معیارها و زیر معیارهای مختلفی مد نظر قرار گرفت و با توجه به اهمیت تلفیق اطلاعات، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزن - دهی به لایه ها انتخاب و به کمک نرمافزار Expert choice پیادهسازی گردید. از نرمافزار Arc GIS، به منظور تحلیل فضایی و همپوشانی لایه ها استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات، استانهای خراسان رضوی و شمالی از نظر قابلیت احداث مزارع بادی به چهار سطح عالی ، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم گردیدند. در نهایت نتایج حاصل نشانگر آن است که سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان یک سیستم حمایی ت تصمیم گیری ، می تواند هم در آمادهسازی دادهها و هم در مدل کردن اولویت ها و نظرات کارشناسان در رابطه با عوامل مختلف بسیار کارآمد باشد و طراحان را در انتخاب مکان مناسب جهت احداث مزارع بادی یاری کند. در این تحقیق ، ٧ منطقه با اولویت احداث مزارع بادی ، با در نظر گرفتن همپوشانی و انطباق نقشه های محدودیت و مکانیابی ، مساحت مناطق دارای اولویت ، شرایط اقلیمی و نیز بازدید میدانی تعیین گردیدند که این مناطق به ترتیب ، تربت جام، گلمکان، نیشابور، سبزوار، بجنورد و فردوس می باشند.
خلاصه ماشینی:
"در این تحقیق ، از آمار ٢٠ ساله عناصر آب و هوایی ثبت شده در ایستگاه های هواشناسی استانهای خراسان رضوی و شمالی استفاده و جهت تجزیه و تحلیل فضایی و تهیه نقشه های معیارهای اقلیمی ، جغرافیایی ، اقتصادی- اجتماعی ، زیست محیطی و زمین شناسی از نرمافزار ARC GIS9.
جدول ٢ مقایسه زوجی معیارهای لایه های اصلی در مکانیابی احداث مزارع بادی را نشان می دهد و شکل ٣ وزنهای محاسبه شده معیارها در نرم افزار Expert Choice را نشان می دهد.
095 1 شکل (٦): مقایسه زوجی زیرمعیارهای اجتماعی - اقتصادی ٣-٢-٤- زیر معیارهای زیست محیطی فاصله از مناطق حفاظت شده، کاربری اراضی و فاصله از رودخانه ها به عنوان زیر معیارهای زیست محیطی در نظر گرفته شدند وپس از وزندهی ، وارد نرمافزار ArcGIS گردیده و با استفاده از تابع الحاقی Spatial Analyst، تحلیل های مربوط بر روی آنها انجام شد.
پس از وزندهی لایه های موثر در مکانیابی مزارع بادی بر اساس فرآیند تحلیل سلسه مراتبی (AHP)، از قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای تلفیق و هم - پوشانی نقشه ها استفاده شد و نقشه مکانهای مناسب جهت احداث نیروگاههای بادی تهیه گردید.
اولویت هفتم منطقه فردوس است که دارای پتانسیل بیشتر و محدودیت کم تر برای احداث مزارع بادی نسبت به سایر بخش های منطقه مورد مطالعه می باشد.
در این تحقیق ، از بین معیارهای اقلیمی ، جغرافیایی ، زیست محیطی ، اقتصادی-اجتماعی و زمین شناسی ، معیارهای اقلیمی و جغرافیایی شامل : سرعت باد، سرعت باد غالب ، شیب و ارتفاع با اهمیت بیشتر در مکانیابی احداث مزارع بادی ارزیابی شدهاند."