چکیده:
یکی از معیارهای توسعه رفاه اجتماعی، افزایش سطح ایمنی جامعه و دسترسی مناسب و مطلوب شهروندان به زیر ساخت های ایمنی در زمان بروز مخاطرات و بحران های شهری است. مکانیابی مطلوب مراکز خدمات امداد در کنار سایر کاربری های اساسی، یکی از عوامل مهم در پایداری عملکرد مراکز خدمات رسان در مواقع بروز مخاطرات شهری و افزایش ضریب ایمنی شهری به شمار می رود.
گسترش همه جانبه و پرشتاب شهر کرج، به عنوان یک کلان شهر در دهه های اخیر، و عدم فرصت کافی در ساماندهی بافت های شهری و فراهم سازی زیرساخت های مناسب شهری سبب شده که پیامدهای نامطلوب و اثرگذار در افزایش توسعه فضای شهری و منطقه ای و ناکارآمدی رفاه شهروندان را در پی داشته باشد.
در پژوهش حاضر، با توجه به تنوع ملاک های مکانیابی برای هر یک از مراکز امدادرسانی و نقش های مختلف هر یک از آنها در هنگام وقوع حادثه، ایستگاه های آتش نشانی به عنوان یکی از مهم ترین مراکز در تامین ایمنی شهرها انتخاب شده است. در پی آن، الگوی مکان یابی مراکز آتش نشانی بر اساس چهار معیار تاثیرگذار اصلی ـ به ترتیب اهمیت جمعیت، شبکه معابر، شعاع عملکرد و کاربری اراضی شهری ـ سنجش می شود. از سوی دیگر، چهارده زیر معیار و شش گزینه طرح ریزی و با استفاده از منطق فازی در چهار چوب تحلیل سلسله مراتبی و بهره گیری از ابزارهای تحلیل مکانی جهت دستیابی به الگوی توزیع و پراکنش بهینه این کاربری در سطح منطقه چهار کرج طرح ریزی می شود. در ادامه، با وزن دهی و امتیازبندی معیارها زیرمعیارها و گزینه ها، بهترین مکان ها و اولویت های بعدی برای احداث مراکز آتش نشانی مشخص شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مدیران شهری، به هنگام مواجهه با تغییرات و توسعه آتی فضای شهری و تغییر ترتیب اهمیت معیارها و زیرمعیارها قابلیت انتخاب گزینه مناسب و اولویت های بعدی را خواهند داشت.
High level of society’s safety and suitable access to infrastructure while disaster is occurred indicate social welfare development. Correct site-selection of relief center along with other land uses can be important factor in sustainable function in such a center with high safety in the time of an unforeseen occurrence.
Development of Karaj as a megalopolis in recent decade and lack of capability or enough time to organize urban fabrics and acceptable infrastructure has made problem in developing of the urban spaces. Due to different site selection criteria and role of each relief center in occurrence، fire station which is the most important center is considered for this study.
For achieving to suitable distribution of this land use in Karaj، district 4. Firstly، the site-selection model for fire-station centers based on four effective criteria including population، network of streets، radius of work، urban land use and fourteen sub-criteria and six stations is designed. Secondly، all relative criteria and indexes were weighted and surveyed by analytical hierarchy process، fuzzy logic and spatial analysis elements and finally presented the best station and related alternatives. Results of this study will be obtained a solution to organize the existing approach and help urban manager to make correct decision against space changes in further.