چکیده:
با ورود مغولها نظام اجتماعی کوچرویی در ایران غلبه یافت و از آنجا که نسبت به تجربة اجتماعی زندگی کوچرویی ایرانیان شرایط بسیار ابتداییتری داشت، پیامدهای اجتماعی ناگواری به بار آورد. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل تاریخی، ضمن بررسی ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی جماعت کوچرو و یکجانشین، پیامدهای ناشی از گسترش تضاد بین زندگی یکجانشینی و صحراگردی و مناسبات حاکم بر آن در دورة مغول در ایران بررسی میشود. حضور صحراگردان ترک و مغول پیرامون برخی مراکز شهری ایران سبب افزایش تعارضات زندگی صحراگردی و یکجانشینی، کمتوجهی به ساختارهای زندگی شهری، و تلاش برای حفظ ارزشهای خود در این دوره شد. این امر سبب ویرانی روستاها و شهرهای ایران، زوال مناسبات شهری، کاهش جمعیت، تبدیل شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک و شهرهای کوچک به روستا، تضعیف بخشهای تولیدی در پی کاهش نیروی کار و ضعف مناسبات بازارها، فقر بیشتر روستاییان و پیشهوران شهری، تغییر شیوههای بهرهبرداری از منابع و مراتع، و تخریب کشاورزی و شبکههای آبیاری شد.
خلاصه ماشینی:
همچنین در این راستا مقالات ارزشمندی نیز منتشر شده است که به برخی از آنها اشاره میشود: مقالة شیرین بیانی، «بررسی اوضاع اجتماعی ایران از خلال جامعالتواریخ رشیدالدین فضلالله» (1349: 69 - 88)، مقالة «انعکاس اوضاع اجتماعی ایران در آثار رشیدالدین فضلالله» از غلامحسین یوسفی (1348: 330 - 435)؛ مقالة «اوج و فرود زندگی کوچنشینی در ایران» اثر سیروس سهامی (1353: 193 - 218)؛ مقالة «زوال کوچنشینی در ایران: یکجانشینی ایلات و عشایر» از سکندر اماناللهی بهاروند (1383: 148 - 155)؛ مقالة «مرتع، نظامهای بهرهبرداری» اثر محمدحسین پاپلی یزدی و مجید لباف خانیکی (1379: 7 - 40)؛ مقالة «درآمدی پیرامون برآیندهای سیاسی اقتصادی یورش مغول» نوشتة محمد قراگزلو (1384: 260 - 269)؛ مقالة «رسم اقطاع در عصر ایلخانان با اشاراتی به اوضاع و احوال اجتماعی مردم» اثر سیدمحمد دامادی (1384: 133 - 146)؛ «زندگی و معیشت مغولان (ساختار اجتماعی)» اثر الهامه مفتاح (1385: 143 - 185)؛ مقالة «ویژگیهای تاریخی زندگی شهرنشینی در ایران دوران اسلامی» از احمد اشرف (1353: 47 - 49)؛ مقالة «شهرپژوهی تاریخی در ایران» (باستانیراد، 1390: 18 - 21)؛ مقالة «درآمدی بر سنخشناسی منابع و مآخذ مطالعات تاریخ شهر در سدههای میانة تاریخ ایران» (یوسفیفر، 1390: 24 - 33)؛ مقالة «تحقیقات مغولی به زبان انگلیسی در سه دهة اخیر در معرفی آثار و تحقیقات تاریخ مغول» (حسینی، 1383: 116)؛ مقالة «تحلیلی بر مطالعات روستایی در ایران» (ازکیا و غفاری، 1388: 7 - 34)، و مقالة «مروری تحلیلی بر سیر تحقیقات روستایی و عشایری در ایران» (زاهدی مازندرانی، 1373: 151 - 179) حاوی اطلاعات ارزشمندی دربارة تحقیقات مغولشناسی است.