چکیده:
نوشته حاضر تعریضی است بر کتاب موردپژوهی در تحقیقات اجتماعی، نوشته رابرت کی. یین که هوشنگ نایبی، عضو هیئتعلمی دانشکده علوماجتماعی دانشگاه تهران، آن را ترجمه کرده است. یکی از اشتباهات رایج در محافل علمی کشور، دستکم تا جایی که مشاهده کردهام، این است که مطالعه موردی یا موردپژوهی، بهتعبیر نایبی، روشی کیفی تلقی میشود؛ از این رو، بهتر دیدم در این یادداشت، پس از طرح مطالبی در باب تحول روششناختی در جهان علمی معاصر، به دو نکته اشاره کنم؛ اول اینکه باید گفت موردپژوهی به شرحی که در این کتاب آمده ملهم از دیدگاههای پساپوزیتیویستی است و دوم آنکه کتاب موردپژوهی در تحقیقات اجتماعی حاوی نقصانهایی در ترجمه است که در این مقاله به برخی از کاستیهای آن اشاره شده است.
خلاصه ماشینی:
یکی از اشتباهات رایج در محافل علمی کشور، دستکم تا جایی که مشاهده کردهام، این است که مطالعۀ موردی یا موردپژوهی، بهتعبیر نایبی، روشی کیفی تلقی میشود؛ از این رو، بهتر دیدم در این یادداشت، پس از طرح مطالبی در باب تحول روششناختی در جهان علمی معاصر، به دو نکته اشاره کنم؛ اول اینکه باید گفت موردپژوهی به شرحی که در این کتاب آمده ملهم از دیدگاههای پساپوزیتیویستی است و دوم آنکه کتاب موردپژوهی در تحقیقات اجتماعی حاوی نقصانهایی در ترجمه است که در این مقاله به برخی از کاستیهای آن اشاره شده است.
رویکرد پساپوزیتیویستی «یین» به موردپژوهی تلاش برای بهرسمیتشناختن برخی استراتژیهای تحقیق، از جمله مطالعۀ موردی را میتوان یکی از پیامدهای نرمش پساپوزیتیویستی نسبت به روشهای کیفی تلقی کرد، همانطور که در کتاب موردپژوهی در تحقیقات علوماجتماعی تألیف رابرت کی.
» (همان، ص ۶۴) برای توضیح نگاه پساپوزیتیویستی «یین» به موردپژوهی و تلقی او از غایت روشهای گردآوری اطلاعات، بهعنوان نمونه، میتوان به مطلبی که در صفحۀ ۱۲۵ کتاب او آمده است، اشاره کرد: اما سومین نوع مصاحبه مستلزم پرسشهای ساختمندتری در راستای پیمایش رسمی است.
این در حالی است که از نظر محققان کیفی (دنزین و لینکلن، ۲۰۰۶) روایتهای جاری در میدان پژوهش و روایتهای شخص پژوهشگر جایگاهی خاص در گزارش تحقیق دارد و چهبسا که باید گزارش تحقیق را یک روایت به حساب آورد تحول روششناختی در جهان علمی معاصر در کتاب «یین» هیچ اشارۀ صریحی به چگونگی یا ضرورت کشف معنای پدیدهها در فرآیند موردپژوهی دیده نمیشود.