چکیده:
آبخانه دشت سبزوار، در استان خراسان رضوی و در فاصله حدود 250 کیلومتری غرب شهر مشهد واقع است. این آبخانه در اثر اضافه برداشت های (برداشت بیش از تغذیه ی)، مستمر، از اوایل سال آبی 1360-1361 به این طرف از حالت تعادل خارج و با افت سطح آب زیرزمینی و کسری مخزن، به حدود 64 میلیون متر مکعب در سال، مواجه شده است . ارزیابی هیدروگراف آبخانه نشان می دهد که تا سال آبی 1360-1361 آبخانه در وضعیت تعادل بوده و میزان تغذیه سالانه، معادل تخلیه آن بوده است، ولی از این سال به بعد تا سال آبی 1386-1389 آبخانه در حالت بحرانی بوده است، به طوری که هیدروگراف آن در این فاصله زمانی علیرغم سیر نزولی، حالت سینوسی خود را حفظنموده است . ولی از این سال به بعد، روند هیدروگراف شبیه به یک خط راست ادامه می یابد که نشان می دهد، آبخانهدر حالت فوق بحرانی بوده و در حال تهی شدن است . با توجه به این که آبخانه دشت سبزوار، منبع اصلی و مهمتأمین کننده آب کشاورزی منطقه و شرب شهر 240000 نفری سبزوار می باشد، لذا لازم و ضروری است که درجهت جبران کسری مخزن و تعادل بخشی آن، اقداماتی انجام شود . در این رابطه سه راه کار پیشنهاده شده استکه عبارتند از : تغذیه مصنوعی با روش سنتی، تعذیه مصنوعی با روش مدرن و کاهش دبی چاه ها، به میزان15 %. با انجام سه روش مذکور می توان با تقویت سالانه به میزان 64 میلیون متر مکعب، کسری مخزن، آبخانه دشتسبزوار را جبران نمود و آن را به حالت تعادل درآورد. آبخانه دشت سبزوار، در استان خراسان رضوی و در فاصله حدود ٢٥٠ کیلومتری غرب شهر مشهد واقع است . این آبخانه در اثر اضافه برداشت های (برداشت بیش از تغذیه ی )، مستمر، از اوایل سال آبی ٦١-١٣٦٠ به این طرف از حالت تعادل خارج و با افت سطح آب زیرزمینی و کسری مخزن ، به حدود ٦٤ میلیون متر مکعب در سال ، مواجه شده است . ارزیابی هیدروگراف آبخانه نشان می دهد که تا سال آبی ٦١-١٣٦٠ آبخانه در وضعیت تعادل بوده و میزان تغذیه سالانه ، معادل تخلیه آن بوده است ، ولی از این سال به بعد تا سال آبی ٦٩-١٣٦٨ آبخانه در حالت بحرانی بوده است ، به طوری که هیدروگراف آن در این فاصله زمانی علیرغم سیر نزولی ، حالت سینوسی خود را حفظ نموده است . ولی از این سال به بعد، روند هیدروگراف شبیه به یک خط راست ادامه می یابد که نشان می دهد، آبخانه در حالت فوق بحرانی بوده و در حال تهی شدن است . با توجه به این که آبخانه دشت سبزوار، منبع اصلی و مهم تأمین کننده آب کشاورزی منطقه و شرب شهر ٢٤٠٠٠٠ نفری سبزوار می باشد، لذا لازم و ضروری است که در جهت جبران کسری مخزن و تعادل بخشی آن ، اقداماتی انجام شود. در این رابطه سه راه کار پیشنهاده شده است که عبارتند از: تغذیه مصنوعی با روش سنتی ، تعذیه مصنوعی با روش مدرن و کاهش دبی چاه ها، به میزان ١٥%. با انجام سه روش مذکور می توان با تقویت سالانه به میزان ٦٤ میلیون متر مکعب ، کسری مخزن ، آبخانه دشت سبزوار را جبران نمود و آن را به حالت تعادل درآورد.
خلاصه ماشینی:
"Forster, et al]بالا آمدن کامل سطح آب زیرزم نی تا ارتفاعی که در سال ١٣٥٨ داشته است ممکن نخواهد شد، معهذا می توان تا حدودی آن را به وضعیت تعادلی در آورد ٨-١ راه های پیشنهادی جهت جبران کسری مخزن و تعادل بخشی آبخانه دشت سبزوار: ١-٨-١ تغذیه مصنوعی به روش سنتی (نفوذ دادن مستقیم باران ) بررسی های نجام شده در زمینه نزولات جوی ، نشان می دهد که متوسط بارندگی در حوضه بریز دشـت سبزوار ٢٥٣ م لی متر است [ولایتی و همکاران ، ١٣٨٢].
ولی از سیلاب ها، بنابر شواهد موجود در منطقه و کسب اطلاعات محلی ، قسمتی به روش های سنتی قابل ک ترل بوده و ا باقی عمدتا از حوضه خارج می شود حجم سیلاب هایی که از حوضه خارج می شود معادل ٥٤ می یون متر مکعب [ولایتی و همکاران ، ١٣٧٢] است که می توان از آن برای جبران کسری مخزن بخانه دشت سبزوار استفاده کرد و بخشی از آن را در بخانه نفوذ داد محل هایی که برای تغذیه مصنوعی مناسب ند، عبار ند از: محدوده مخروط فکنه رودخانه هـای روداب ، ششتمد، نجمد، بفره ، ریوند و دلبر و چند رود دیگر(نقشه ١) ین مناطق با هاشور نشان داده شده است ."