چکیده:
مهر از جملة آثاری است که با تحقیق در آن می توان به بسیاری از مجهولات و ناشناخته های تمدن اقوام و ملل دسترسی پیدا کرد.کهن ترین مهر از نوع استامپی با قدمتی در حدود ٦٠٠٠ق .م در دهکدههای نوسنگی میان رودان شمالی به دست آمده است . کهن ترین نمونه های مهر در ایران دارای نقوش هندسی ساده یا مخطط تزیینی و نقوش تلفیقی از خطوط مارپیچ ، صلیبی ، مثلث های کوچک و دوایر تو در تو هستند. مهرهای تاریخی به دو دسته پیش خطی و پس از اختراع خط تقسیم می شوند. در دورانهای پیش خطی ، نقش زنان را به طور کامل بر روی مهرها طراحی نمی کردند. در نقش برجسته ، روی مهرهای شاهزادگان، اغلب تصاویر پیروزی در جنگ ها و شکست افراد زیر دست دیده می شود که نشانه قدرتمندی جامعه در آن روزگار است . نقش گیاهان همیشه به صورت مکمل است ؛ ولی تصویر حیوان به صورت نماد، تنها یا کنار تصویر پادشاهان وشاهزادگان دیده می شود. نگارندگان در این مقاله برآنند تا ضمن مقایسه و طبقه بندی مهرها با نقش شاهزادگان و سلاطین در دوران پیش خطی و دوران پس از اختراع خط تا ساسانی در ایران، به مواردی چون انواع مهرها از نظر کمی و کیفی ، نقش های حک شده وصاحبان آنها بپردازند.
خلاصه ماشینی:
"نمودار موضوعات مهر در دوره پیش خطی مهر با نقش گیاه مهر در دورة پیش خطی مهر با نقش حیوان مهر با نقش انسان مردان سلاطین و پادشاهان زنان زنان درحال فعالیت زنان در مراسم مذهبی زنان طبقة بالای اجتماع ٢-١- مهر با نقش گیاه و حیوان مهر با نقش گیاه و حیوان به طور مستقل در مهرهای هر دوران بسیار کم است و بیشتر به صورت مکمل در کنار نقش های انسانی دیده می شود؛ مثل نقش شیر در کنار انسان یا نقش درخت زندگی ،گل سه شاخه و پرنده ای که بر روی دست پادشاه نشسته است .
نمودار موضوعات مهرهای اشکانی پادشاهان مهرهای اشکانی مردان شاهزادگان زنان زنان زنان طبقات بالای اجتماع الهه ها و رب النوع ها ٤-٢- پادشاهان وشاهزادگان بر اساس تحقیقات جدید باستانشناسی ، مهری با نقش انسان به دست آمده است که بیشتر به شاهزادگان شبیه است ؛ اما سجعی بر روی این مهر نوشته نشده که بیانگر این باشد که متعلق به کدامیک از آنها است ؛ اما چنانچه در خود مهر نشان داده شده است فردی با قدرت، سوار بر ارابه و همراه با نیزه ای که در دست دارد در حال مغلوب کردن فردی زیر دست است .
خطای ناشناخته] ٤-٣ - نقش زنان درباری بر روی مهرها در دوره اشکانیان نقش زن بر روی مهرها بیشتر در قالب الهه ها یا رب النوع ها بوده است ؛ همچنین این امر بیانگر این است که زنانی صاحب مهر هستند که بیشتراز طبقات بالای اجتماعی باشند و نیز نشان دادن نقش زنان در قالب الهه را می توان دلیلی بر مقدس بودن آنها دانست ."