چکیده:
گمرک جمهوریاسلامی ایران، یکی از سازمانهای مؤثر در حوزه تجارت و اقتصاد است. از طرفی تعدد و پراکندگی واحدهای گمرکی موجبشده تا از سرمایههای فیزیکی و انسانی، بهطور مطلوب استفاده نگردد. لذا مطابق ماده ۱۰۶ قانون برنامه پنجم توسعه،مقرر شد تا پایان سال سوم برنامه، حداقل سیدرصد از گمرکات کم فعال کشور کاهش یابد، دراینخصوص بحث عملکرد و کارایی واحدهای گمرکی حائز اهمیت است. هدف این تحقیق، تعیین میزان کارایی و تحلیل علت ناکارایی واحدهای گمرکی غیرمرزی است. برایناساس ۲۳واحد گمرکی از میان ۱۴۲ واحد، از حیث تشابه فعالیت، انتخاب و سه متغیر ورودی و چهار متغیر خروجی تعیین و ابتدا با استفاده از مدل BCC تحلیل پوششی دادهها، کارایی واحدها، اندازهگیری میشود. سپس مدل اصلی تحقیق با درنظرگرفتن دو مؤلفه اساسی برای هر گمرک بر مبنای DEA چند مؤلفهای ایجاد و کارایی مؤلفهها برای هر واحد محاسبه و تحلیل میگردد. نتایج نشان میدهد، گمرکات سمنان، شهرکرد و همدان بالاترین رتبه کارایی و گمرکات اهواز، شیراز و زاهدان پایینترین رتبه را کسب نمودند. همچنین دو متغیر تعداد پروانههای صادره و میزان درآمد وصولی بیشترین تأثیر را بر کارایی واحدهای گمرکی دارند. کارایی، گمرکات غیرمرزی، تحلیل پوششی دادهها (DEA)، تحلیل پوششی دادههای چند مؤلفهای
The Islamic Republic of Iran Customs Administration is one of the most significant organizations in business and economy. However، multiplicity and dispersion of customs units have led to inappropriate use of physical and human resources. Thus، according to the article 106 of the Fifth Development Plan، it was resolved that at least 30% of less active customs units decline by the end of the third year. With regard to this، performance and efficiency of these units seem to be significant. The current study is conducted to determine the amount of efficiency and analyze the causes of inefficiency in non-border customs units. Therefore، 23 customs units from among 142 are selected with respect to similarity of operation. Then three input variables and four output variables are specified and measured utilizing BCC model of Data Envelopment Analysis (DEA). Afterwards، the main research model is analyzed regarding the two components for each customs office based on multiple components DEA and the efficiency of overall factors for each unit. The results reveals that Semnan، Hamedan and Shahrekord customs units enjoy the highest efficiency ranks، but Ahvaz، Shiraz and Zahedan customs rank the lowest. In addition، the number of issued permits and the amount of revenue have the greatest impact on the efficiency of the customs nits..
خلاصه ماشینی:
"ها متغیرهای ورودی متغیرهای خروجی Outputs Inputs Components C١) سرویس I١) امکانات رایانه O١) تعدادپروانه های صادرشده ارزیابی پیشرفته O٢) میزان درآمدهای گمرکی C٢) کارنه تیر و I٢) اعتبارات جاری O٣) رضایت مراجعین ترانزیت I٣) تعدادنیروی انسانی O٤) تعداد کارنه تیرها و پروانه های ترانزیتی ایجادوحل مدلBCC با توجه به اینکه شرایط و فضای کاری واحدهای تصمیم گیرنده یکسان نیست وعوامل تأثیرگذاربیرونی ممکن است کارایی واحدها را تحت تأثیرقراردهد، از مدل شماره(١) BCC ورودی محور(بازده به مقیاس متغیر) استفادهشده و نتایج زیر، به همراه رتبه بندی نهایی واحدهای گمرکی پس ازاجرای مدلAP ١در جدول شماره ٣ارائه شدهاست .
ج) تحلیل ناکارایی با استفاده از مدل چندمؤلفه ای با عنایت به مطالب ارائه شده درمدلهای چندمؤلفه ای این امکان وجود دارد که با بررسی امتیاز کارایی هر مؤلفه برای یک واحد تصمیم گیرنده، نقاط قوت وضعف واحد مذکور را شناسایی نموده و مدیریت مجموعه بتواند با تمرکز بر مؤلفه ها (قسمت های اصلی سازمان) نسبت به رفع موانع ارتقاء کارایی اقدام نماید.
در جمع بندی علل ناکارایی گمرکات لازم به ذکر است خروجیهای اختصاصی مؤلفه اول (درآمد وصولی ومیزان پروانه های صادره) برای اغلب واحدهای گمرکی حائز اهمیت بوده و تأثیر زیادی بر کارایی واحد تحت بررسی داشت .
ج) دربرخی موارد شاخص های ورودی وخروجی تحت کنترل واحد تصمیم گیرنده نیست و اغلب شرایط محیط بر کارایی سازمان تأثیرگذار است لذا، پیشنهاد میشود مدل تحلیل پوششی دادها با عوامل قابل کنترل و غیرقابل کنترل، ایجاد شده و در تحقیقات آتی مورد استفاده قرارگیرد."