چکیده:
پس از رحلت پیامبر (ص ) و با گسترش دامنه فتوحات جهان اسلام ، نحله ها و فرقه های فکری و عقیدتی جدیدی پدیدار گشت که ، هر یک از آن ها برای اثبات عقاید خود، بـه آیات قرآن کریم تمسک جسته و به تاویل و تفسیر نادرست آن پرداختند. ایـن مسـاله ، عالمان شیعی را بر آن داشت تا با طرح دیدگاه شیعه ، به تصـحیح شـبهات و انحرافـات موجود در این باره بپردازند.ابن شهرآشوب مازندرانی ، یکی ازعالمانی است که با تالیفـات ارزندٔه خود، خدمات شایسته ای در جهت اعتلای تعالیم ارزشمند اسلام و قرآن نموده و از این طریق نقش برجسته ای در دفاع از عقاید ناب شـیعه ، ایفـا کـرده اسـت . در ایـن تحقیق که به شیؤه توصیفی - تحلیلی انجام گرفته ، سعی شده است تا با دقت در کتاب «متشابه القرآن و مختلفه »، دیدگاه تفسیری -کلامی ابـن شهرآشـوب و نیـز روش هـای مقابلهاوبا گروه هایی نظیر«معتزله ، مجبره ، صفاتیه ، مشبهه ، اشاعره ، غـلات ، اسـماعیلیه ، زیدیه ، کیسانیه و خوارج »مورد تحلیل قرار گیرد. بررسی ها نشان می دهد: وی با اسـتناد به «حکم عقل ، آیات قرآن ، روایات ، ادبیات عرب و مستندات تاریخی » به نقد و بررسی آرای دیگر فرق کلامی پرداخته است .
خلاصه ماشینی:
"بررسی تطبیقی دیدگاه تفسیری - کلامی إبن شهرآشوب بافرق کلامی در متشابه القرآن * محمدصادق حیدری ** دکتر زینب السادات حسینی *** دکتر سید علی اکبر ربیع نتاج چکیده پس از رحلت پیامبر (ص ) و با گسترش دامنۀ فتوحات جهان اسلام ، نحله ها و فرقه های فکری و عقیدتی جدیدی پدیدار گشت که ، هر یک از آن ها برای اثبات عقاید خود، بـه آیات قرآن کریم تمسک جسته و به تأویل و تفسیر نادرست آن پرداختند.
علی رغم آنکه دامنۀ بهره گیری او از چنین روایاتی گسترده نبوده ، امـا مؤلـف «متشابه القرآن » آن ها را به صورت پراکنده در ذیـل برخـی از آیـات قـرآن و بیشـتر در دو بـاب «التوحید» و «ما یتعلق بالإمامة » مـورد اسـتفاده قـرار داده اسـت : بـرای مثـال ، إبـن شهرآشـوب مازندرانی در باب «مایتعلق بالإمامۀ»، شیوه های گوناگونی را جهت بیان روایات برگزیده ؛ به نظـر می رسد شرایط حساس زمان وی ، یعنی هم عصر بودن او با خلافت عباسیان و اقتدار علمای اهل سنت در آن دوره ، در چگونگی تعامل او با روایات تأثیر داشته است ؛ زیرا در نقل روایـاتی کـه بـه طور مستقیم در دفاع از حقانیت تشیع نقش داشته ، معیارهایی نظیر نقل کامل متن روایت (همان : ٣٠.
نتیجه گیری از رهگذر این پژوهش دریافتیم که مؤلف «متشابه القرآن » در کتاب خود، پـس از طـرح مواضـع فکری و عقیدتی برخی از مذاهب کلامی در ذیل آیات مشکل و متشابه قرآن ، با تکیـه بـر روش عقلی و اجتهادی و با استفاده از منابع مختلف تفسیر به مقابله با شـبهات و انحرافـات موجـود در این باره پرداخته است ."