چکیده:
سرمایه انسانی، کانال انتقالی اصلی اثرگذار بر رشد اقتصادی در شرایط وجود منابع طبیعی است ؛ بـه همـین دلیل در این مقاله به بررسی عوامل موثر بر انباشت سرمایه انسانی با تاکید بر نقش فراوانی منابع طبیعی، برای منتخبی از کشورهای عضو سازمان اوپک طی دوره زمانی ٢٠٠٠-٢٠١٢ پرداخته شـده و از الگـوی سـرمایه انسانی Ramos (٢٠٠١) استفاده گردیده است . مشخصه بارز نوشته حاضر آن است کـه بـرخلاف غالـب مطالعات پیشین ، به منظور بررسی اثرگذاری رابطه فوق، نسبت رانـت نفـت بـه صـورت درصـدی از GDP، به عنوان شاخصی از فراوانی منابع ، تعریف شده و به منظور تخمـین ضـرایب معادلـه طراحـی شـده، از روش دادههای تابلویی بهره گرفته شده است . بر اساس نتایج به دست آمده از تخمین معادله ، متغیر فراوانی منابع ، دارای اثر منفی بر انباشت سرمایه انسانی است ؛ ازاین رو رانت عظیم به دست آمده از سرمایه طبیعی (نفـت ) در کشورهای موردمطالعه نه تنها موهبتی برای آنها محسوب نمی شود، بلکه منجر به غفلت از آموزش شده و از انباشت سرمایه انسانی در این کشورها می کاهد. همچنین نتایج حاصل از برآورد الگو نشان دهنده ایـن هستند که رشد جمعیت دارای تاثیر منفی بر انباشت سرمایه انسانی در کشورهای اوپـک اسـت ؛ لـذا اتخـاذ سیاست رشد جمعیت در کشورهای موردمطالعه ، نمی تواند منجر به انباشت سـرمایه انسـانی گـردد. ارتبـاط میان متغیرهای امید به زندگی و رشد اقتصادی با سرمایه انسانی نیز مطابق مبانی نظری موجود، مثبت اسـت . ازاین رو می توان گفت افزایش امید به زندگی و رشد اقتصادی می توانند زمینه مناسب برای انباشت سـرمایه انسانی را فراهم آورند.
خلاصه ماشینی:
بررسی اثر فراوانی منابع طبیعی بر سرمایه انسانی در کشورهای عضو اوپک 1 فرزانه احمدیان یزدی دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد 2 محمدحسین مهدوی عادلی استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد تاریخ دریافت : ١٣٩٣/٤/٩ تاریخ پذیرش: ١٣٩٣/٦/١٧ چکیده سرمایه انسانی، کانال انتقالی اصلی اثرگذار بر رشد اقتصادی در شرایط وجود منابع طبیعی است ؛ بـه همـین دلیل در این مقاله به بررسی عوامل مؤثر بر انباشت سرمایه انسانی با تأکید بر نقش فراوانی منابع طبیعی، برای منتخبی از کشورهای عضو سازمان اوپک طی دوره زمانی ٢٠٠٠-٢٠١٢ پرداخته شـده و از الگـوی سـرمایه انسانی Ramos (٢٠٠١) استفاده گردیده است .
بر اساس نتایج به دست آمده از تخمین معادله ، متغیر فراوانی منابع ، دارای اثر منفی بر انباشت سرمایه انسانی است ؛ ازاین رو رانت عظیم به دست آمده از سرمایه طبیعی (نفـت ) در کشورهای موردمطالعه نه تنها موهبتی برای آنها محسوب نمی شود، بلکه منجر به غفلت از آموزش شده و از انباشت سرمایه انسانی در این کشورها می کاهد.
Philippot(٢٠١٠) در مطالعه ای تحت عنوان "آیا منابع طبیعی مـی توانـد بـرای انباشـت سـرمایه انسانی بلا باشد؟" با استفاده از روش دادههای تابلویی و الگوی اثرات ثابت طـی سـالهـای ١٩٩٠- ٢٠٠٣ به بررسی ارتباط بین فراوانی منابع (رانت های منابع و سهم سـرمایه طبیعـی از ثـروت ملـی) و انباشت سرمایه انسانی (مخارج عمومی در بخش آموزش) در کشورهای نفتی پرداخته است .
“The relative richness of the poor: natural resources, human capital and economic growth”, Central bank of Chile Working Papers, 139: 1-36.