چکیده:
این مقال بر آن است تا افق روشنی از براهین اثبات وجود خدا به دست دهد. در باب وجود
خدا از دیرباز تا کنون دیدگاههای متفاوتی وجود داشته است. برخی وجود خدا را بدیهی
و بینیاز از استدلال میدانند، زیرا چیزی روشنتر از خدا وجود ندارد تا از طریق
آن به خدا پی ببرند. برخی دیگر بر وجود خدا استدلال اقامه کردهاند که آنها خود بر
دو دستهاند: أ. وجود خدا را میتوان به صورت پیشبینی اثبات نمود، یعنی در این
راهها مخلوقات واسطه اثبات وجود خدا نیستند. این براهین عبارتند از: برهان
صدیقین، 2. برهان وجودی، 3. برهان فطرت، 4. .برهان تجربه دینی، 5. برهان اخلاقی، 6.
برهان معقولیت.
ب. وجود خدا را میتوان به صورت انی اثبات نمود، یعنی در این راهها مخلوقات واسطه
اثبات وجود خدا هستند. این براهین عبارتند از: 1.برهان علی، 2.برهان امکان و وجوب،
3. برهان نظم، 4. برهان حرکت، 5. برهان درجات کمال، 6. برهان معجزه، 7. برهان فسخ
عزایم.
در این مقال سعی شده است که به همه براهین به صورت اجمال اشاره شود.
This article will try to make a clear horizon for the demonstrations of proving God’s existence. There have been different perspectives about God’s existence since early times. Some consider God’s existence self evident because there is nothing more obvious than God to discover God by it. Some others have made demonstrations for God’s existence that are themselves divided into two groups:
A. God’s existence can be proved a priori such that creatures are not intermediates to prove God’s existence. These demonstrations are as follows: 1. Seddiqin demonstration، 2. Existential demonstration، 3. Innate demonstration، 4. Ethical demonstration، 5. Rationality demonstration.
B. God’s existence can be proved with a posteriori demonstration such that creatures are intermediates to prove God’s existence. These demonstrations are as follows: 1. Causal demonstration، 2. Possibility and necessity demonstration، 3. Religious experience demonstration، 4. Order demonstration، 5. Movement demonstration، 6. Demonstrations of degrees of perfection، 7. Miracle demonstration، 8. Proposition of dissolution of decisions.All of these demonstrations are briefly explained in this article.
خلاصه ماشینی:
". برهان لمی، یا برهان قبل از تجربه، برهانی است که مخلوقات، واسطه اثبات وجود خدا نیستند؛ بلکه از نظر و توجه به حقیقت وجود یا مفهوم کمال مطلق وجود خدا ثابت میشود؛ نظیر برهان صدیفین و برهان وجودی آنسلم؛ البته برخی از متفکران عقیده دارند که برهان لمی بر اثبات وجود خدا وجود ندارد؛ زیرا خدا علتی ندارد تا از طریق علت، وجود او را ثابت کنیم؛ از این رو برخی از فیلسوفان نظیر علامه طباطبایی، برهان صدیقین فیلسوفان اسلامی را نوعی برهان انی میداند که از یکی از متلازمان به ملازم دیگری پی برده میشود؛ برای مثال در برهان صدیقین از دقت و توجه به وجود، به وجوب پی برده میشود؛ بنابراین دیدگاههایی در باب وجود خدا را میتوان در نمودار زیر طبقهبندی کرد: متکلمان و فیلسوفان دیگر هر کدام تقسیم خاصی در این باره دارند که به برخی اشاره میکنیم: 1.
حتی اگر خدا هم وجود نداشته باشد، ولی من تنها به وجود او اعتقاد داشته باشم، نتایج علمی برای اطاعت قانون، یکسان است؛ پس این تقریرهای گوناگون استدلال اخلاقی، استحکام منطقی لازم را ندارند؛ اما امام خمینی، در این مورد بیانی دارد که میتوان آن را بر استدلال اخلاقی منطبق کرد که از اشکالات مطرح شده مبرا است.
مانعی که باعث فسخ تصمیم میشود، موجودی ممکنالوجود است؛ یعنی وجود آن ضرور نیست؛ یعنی این مانع میتواند با وجود، علت واقع شود و با نبود علت واقع نشود؛ پس این مانع باید علتی داشته باشد و اگر علت آن باز ممکن باشد، دوباره خود آن علت نیازمند علتی است و چون تسلسل تا بینهایت محال است، باید نتیجه بگیریم که به علتی میرسیم که دیگر خود معلول نیست و چنین علتی را خدا مینامیم."