چکیده:
روانشناسان مدلهای خوبی را برای درک رشد شناختی، رفتاری و روانشناختی مطرح کردهاند، اما دکتر جیمز فاولر متخصص الهیات، بر این باور بود که مدلی ویژه برای رشد ایمانی تدوین نشده است. وی نظریۀ رشد ایمانی خود را براساس نظریههای رشدی پیاژه، اریکسون و کلبرگ و مباحثههای دینی در زمینۀ ایمان که تیلیش[1]، نیبوهر[2] و اسمیت[3] بیان کرده بودند، بنا نهاد و آن را مراحل رشد ایمانی[4] نامید. نظریۀ فاولر از طریق گوشدادن به زندگی سیصدوپنجاهوهفت مصاحبهشونده بین سالهای 1972 تا 1981 پدید آمده است. فاولر پس از مصاحبههای متعدد با آزمودنیها، به این نتیجه رسید که رشد ایمان که همان رشد ایجاد معنا است، پدیدهای جهانی و انسانی بوده و تا حدی ذاتی و غریزی است. او همچنین نشان داد که رشد ایمانی، مسیری رشدی، فکری، شناختی و پیشبینیپذیر را دنبال میکند. با اینکه دامنۀ گستردهای از محققان خارجی به این نظریه توجه نشان دادهاند، پیچیدگیهای آن سبب شده چالشهای نظری، اخلاقی و عملی زیادی بههمراه داشته باشد. با توجه به اینکه در ایران این نظریه بسیار مهجور مانده است، در این مقاله کوشش شده درک بهتری از آن فراهم آید. ازاینرو ابتدا تعریف ایمان، و سپس مراحل رشد ایمانی از نگاه فاولر بهتفصیل بررسی شده و درنهایت انتقادهای وارد بر این نظریه بیان میشود. بهنظر میرسد این نظریه که شامل یک پیشمرحله و شش مرحله است، بهعنوان ساختاری برای تدوین نظریۀ رشد دینی- ایمانی مطابق با آموزههای اسلامی- شیعی راهگشا باشد. [1] . Tillich [2] . Neibuhr [3] . Smith [4] . stages Of Faith Development
خلاصه ماشینی:
"stages Of Faith Development ٦٨ ادیان و عرفان ، سال چهل و هشتم ، شمارٔە یکم ، بهار و تابستان ١٣٩٤ مقدمه به نظر می رسد ایمان هم مثل بسیاری از جنبه های زندگی ، الگویی قابل شناسایی و رشدیافتنی دارد.
synthetic- Conventional Faith نظریۀ رشد ایمانی فاولر به عنوان چارچوبی برای تربیت دینی ٧٣ وابسته ١ هستند (توسط دیگران هدایت می شوند) و اعتماد به نفس و توانایی برخورداری از دیدگاهی مستقل را ندارند.
عواملی که در انتقال به مرحلۀ بعد اختلال ایجاد می کنند عبارتند از: تناقض ارزش ها، تغییر در فعالیت هایی که توسط صاحبان قدرت سابقا مقدس فرض می شده اند، تجاربی که سبب تفکر انتقادی دربارٔە ساختار باورها و ارزش های فرد می شود و اینکه چقدر این باورها منتسب به افراد است .
در زمینۀ سوگیری مسیحی ـ غربی ، بیشتر منتقدان بر این باورند که شاید به دلیل غلبۀ مصاحبه شوندگان مسیحی بر پیروان دیگر ادیان در کار اولیۀ فاولر، باور وی در مورد کاربرد نظریۀ رشد ایمانی فاولر به عنوان چارچوبی برای تربیت دینی ٧٧ نظریه اش به صورت جهانی و در همۀ ادیان درست نباشد.
با توجه به اینکه مراحل رشد ایمانی از نظر فاولر حلزونی است نه خطی ، و براساس سن زیستی بالا نمی رود؛ بنابراین ما نمی توانیم برای همۀ سنین یک برنامه و بستۀ آموزشی فراهم کنیم (شاید یکی از دلایل دین گریزی افراد همین باشد که آموزش ها متناسب با مرحلۀ رشد ایمانی افراد ارائه نمی شود) بلکه ابتدا باید بسنجیم شنوندگان یا متربیان در کدام مرحلۀ رشد ایمانی قرار دارند سپس متناسب با آن مرحله بستۀ آموزشی ارائه کنیم ."