چکیده:
یکی از مصادیق حکومت اسلامی، مردمسالاری دینی، با تکیه بر عناصر کلیدی دین اسلام و مردم است. مردمسالاری دینی با قرار گرفتن در مظروف اندیشههای متصور شیعه و سنی، قابلیت شکلپذیریهای مختلفی دارد. در ایران، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از اشکال آن طرح و محقق شده است و میتواند الهامبخش همگرایی امت مسلمان در راستای زمینهسازی تشکیل «امت واحدة اسلام» باشد. چنانچه مؤلفههای اصلی تحقق مردمسالاری دینی را در مقولاتی نظیر حاکمیت، مردم، پیوند دین و سیاست، عقل، رهبری و عدالت بدانیم، میتوانیم با بازشناسی اندیشةه متفکران اهل سنت، عناصر اصلی حکومت اسلامی را شناسایی کنیم و به بررسی این موضوع بپردازیم که اندیشة سیاسی اندیشمندان اهل تسنن قابلیت تحققبخشی تشکیل حکومت اسلامی بر مبنای مدل مردمسالاری دینی جهت تبدیلشدن به الگو را دارد. سؤال این مقاله عبارت است از اینکه: «آیا با تکیه بر اندیشة سیاسی اهل تسنن امکان استخراج الگوهای مختلف مردمسالاری دینی وجود دارد؟» فرضیة مورد نظر آن است که «در اندیشة سیاسی اندیشمندان اهل تسنن ظرفیتهای اولیه جهت تدوین الگوی مردمسالاری دینی وجود دارد». این تحقیق از نوع تحقیقات کیفی و با روش توصیفی- تحلیلی است. نوع تحلیل این مقاله، درونمتنی بر اساس نمونههایی از معاصران اهل تسنن است. روش گردآوری مطالب، مطالعة کتابخانهای است.
One of the best examples of Islamic government is Religious Democracy, with a focus on key factors of Islam and public. Religious Democracy has several configurability being in the envelope of ideas perceived by Shia-Sunni. In post-Islamic revolution Iran, one of its forms has been realized and undoubtedly can inspire the Muslim Society in line with the grounding for the establishment of “Islamic Unified Nation”. If we consider the main elements of the realization of religious democracy in categories such as governance, people, the link between religion and politics, wisdom, leadership, law and justice, then we can identify the core elements of the Islamic government by recognition of Sunni scholars’ thoughts, and evaluate that whether the political thought of Sunni thinkers is capable of achieving the formation of Islamic Government based on religious democracy model to become an exemplar. The question we are going to answer through this article is that: “is it possible to extract different models of religious democracy by focusing on the political thoughts of the Sunnis?”. To answer this question, the assumption is that: “there are initial capacity to develop a model of religious democracy in the political thoughts of contemporary Sunni Mutazili scholars." This research is a qualitative research performed by descriptive-analytical method. This article analysis is in-text and based on the samples of Sunni contemporaries. The method used for information gathering is the study of library resources.
خلاصه ماشینی:
همان طور که در این مقاله در جهت اثبات این فرضیه مبنی بر «ظرفیت سنجی تحقق مـردم سـالاری دینـی بـا بهـره گیـری از اندیـشۀ سیاسی اندیشمندان اهل تسنن » بیان شد، مردم سالاری دینی ، قرائت نوینی از حکومت اسـلامی است که با برخورداری از ویژگی هایی نظیر، خاستگاه الهی داشتن ، ابتنا بـر دیـن اسـلام ، تـأمین سعادت دنیوی و اخروی افراد جامعه ، عقل محوری ، و اهمیت و جایگاه محوری مردم ، قابلیـت آن را دارد تا در تفسیر فرق ومذاهب مختلف اسلامی ، اشکال مختلفی پیدا کند.
گرچه هر یک از مؤلفه های محوری مردم سالاری دینی نظیر حاکمیت ، مردم ، پیونـد دیـن و سیاسـت ، قـانون ، عقلانیت ، رهبری و عدالت ، در حکم دال های گفتمانی است که مدلول های آن نزد اهل تسنن و اهل تشیع قرائت های مختلفی پیدا می کند، اما نکتۀ مهم آن است کـه بـا بررسـی تفکـر برخـی اندیشمندان اهل سنت میتوان دریافت که دنیای اهل تسنن در گذر زمان دچار تطـوراتی مهـم در اندیشه شده است ، به گونه ای که در اظهارنظر اندیشمندان آنان قرائت هایی مبنی بر پـذیرش عقل مبتنی بر وحی به منزلۀ منبع معرفت ، عدم پـذیرش حکومـت حـاکم جـائر بـه معنـای رد اندیشۀ امنیت محوری در حکومت و به تبع آن اولویـت یـافتن عـدالت بـه منزلـۀ هـدف مهـم حکومت اسلامی و سازماندهی نقش مردم در شکل گیـری حکومـت اسـلامی در قالـب نظریـۀ شورا متفاوت با دیدگاه های اولیه دیده می شود.