چکیده:
با مروری اجمالی در معجزات پیامبران درمییابیم که معجزة هر پیامبری دو وجه شاخص و ممتاز دارد که عبارتند از: وجه امتیاز حسی و وجه امتیاز عقلی. به عنوان مثال، اژدها شدن عصای حضرت موسی(ع)، بیرون آمدن ناقة حضرت صالح از سینة کوه، شفای مریضان به دست حضرت عیسی(ع) و نظیر اینها را میتوان از مصادیق معجزات حسی برشمرد. اما آن بخش ازگفتار انبیاء و کردار منبعث از این گفتار که به تصریح ایشان، وحی و سخن خداست، وجه عقلی اعجاز را در بر میگیرد و اساس و عنوان پیامبری حاکی از همین معجزات است؛ یعنی دریافت پیام از منبع غیرمتعارف و ابلاغ آن به مردم، و منظور از منبع متعارف، عقل و اندیشة بشری در کنار عقل و اندیشة الهی است. مقام تجلی عقل الهی برترین و شاخصترین وجه امتیاز انبیاست؛ زیرا عقل بشری در رهگذر زمان، مکان و تجربة حسی تکامل مییابد. در نتیجه، فاقد توانایی احاطه بر آینده است. مراد از آینده صرفا قید زمان نیست، بلکه منظور، حاصل و نتیجة قوانین و سنتهایی است که انسان با اندیشة خود به آن میرسد یا رسیده است. لذا عنصر زمان و مکان در تجربیات و تعقلات بشری دو امر ضروری هستند، در حالی که در فرآیند عقل وحیانی، فاقد هر گونه نقش و نقشه هستند. با دقت در تجلی عقل وحیانی در عقل بشری میتوان به یکی از تجلیات قاطع و مستمر اعجاز الهی بهویژه رسول گرامی اسلام درهمة دوران پی برد.
خلاصه ماشینی:
"در توضیح و تکمیل بحث بـه اقسـام دلالت از نظر علم منطق اشاره می کنیم که اساسـا دلالـت ، آن هـم از نـوع التزامـی، بیـانگر یکـی از جلوه های اعجاز قرآن کریم است که جز با تعقل و تدبر قابل دریافت نیسـت و چـه بسـا دعـوت بـه تعقل و تدبر که در سراسر قرآن کریم جریان دارد، اشاره ای به ضـرورت درک دلالـت هـای التزامـی باشد که به دلایل عدیده می توانـد حامـل و بیـانگر جـاودانگی پیـام هـای الهـی و تناسـب آیـات بـا مقتضیات عصری باشد، چنان که امام هادی (ع ) برای متناسب بودن معجزات با علـم زمـان خودشـان ، علت معجزة حضرت موسی و عیسی (ع ) و حضرت محمد(ص ) را بدین دلایل بیان می فرماید: «قال ابـن السکیت لأبی الحسن (ع ) لما ذا بعث الله موسی بن عمران (ع ) بالعصا و یده البیضاء و آلۀ السحر و بعث عیسی بآلۀ الطب و بعث محمدا صلی الله علیه و آله و علی جمیع الأنبیاء بالکلام و الخطب فقال أبـو الحسن (ع ) إن الله لما بعث موسی (ع ) کان الغالب علی أهل عصره السحر فأتاهم من عنـد اللـه بمـا لـم یکن فی وسعهم مثله و ما أبطل به سحرهم و أثبت به الحجۀ علـیهم و إن اللـه بعـث عیسـی(ع ) فـی وقت قد ظهرت فیه الزمانات و احتاج الناس إلی الطب فأتاهم من عند الله بما لم یکن عندهم مثله و بما أحیا لهم الموتی و أبرأ الأکمه و الـأبرص بـإذن اللـه و أثبـت بـه الحجـۀ علـیهم و إن اللـه بعـث محمدا(ص ) فی وقت کان الغالب علی أهل عصره الخطب و الکلام و أظنه قال الشعر فأتـاهم مـن عنـد الله من مواعظه و حکمه ما أبطل به قولهم و أثبت به الحجۀ علیهم : در جواب به پرسش ابـن سـکیت از علت فرستادن موسی (ع ) با عصا و ید بیضاء و حربـه [ی ضـد] جـادو و فرسـتادن عیسـی بـا حربـۀ طبابت و فرستادن محمد(ص ) با گفتار و سـخن فرمـود: هنگـامی کـه خداونـد موسـی(ع ) را فرسـتاد، جادوگری بر مردم عصر او غلبه داشت ."