چکیده:
در قرن هجدهم میلادی مرد جوانی به نام جیمز هاتن تصمیم گرفت زندگی خود را وقف مطالعه زمین و فرایندهای تغییردهنده آن کند. او در زمان خود نظریهپرداز بزرگی به حساب میآمد، اما شهرت وی بهعنوان یکی از پیشگامان علوم زمین تنها بهدلیل یک کار اوست و آن اینکه توانست سیستمی را در مورد نحوه شکلگیری سطح زمین ارائه دهد. به عقیده هاتن عامل اصلی در شکلدهی تغییرات مهم زمینشناسی، حرارتی است که از اعماق پوسته زمین ناشی میشود. هاتن معتقد بود که در یک نظام چرخهای مدام، مواد حاصل از تخریب خشکیها بهصورت رسوباتی در دریاها نهشته میشوند و سپس در طی فرایندهای ولکانیکی دوباره به سطح زمین باز میگردند. اگرچه ولکانیستها۱ و پلوتونیستها۲ طرفداران تئوری هاتن در این خصوص بودند اما بر سر این ایده، چندین دهه بحث و مناقشه بود.
خلاصه ماشینی:
"البته در آن زمان هنوز بسیاری بر این عقیده بودند که اقیانوس در نتیجۀ سیل عظیمی شکل گرفته که در تورات توصیف شده است و براساس مطالب کتاب مقدس تصور میکردند که سن زمین حدود ۶۰۰۰ سال است، اما این مسئله با شواهدی که هاتن مشاهده میکرد مطابقت نداشت.
هاتن اولین کسی بود که تشخیص داد سنگهای آذرین از سنگهای میزبان خود جوانترند که گاهی بهصورت رگههایی فاقد لایهبندی در درون سنگها مشاهده میشوند و این ناشی از آن است که هنگامی که گرانیت بهصورت مذاب بوده به داخل ترکهای سنگ رانده شده است.
این امر موجب عصبانیت هاتن شد، زیرا احساس میکرد که کروان عقاید او را بهدرستی درک نکرده است، لذا سرانجام بر آن شد تا شرح کاملتری از تئوری خود را در ارتباط با تشکیل زمین به نگارش درآورد که این شرح نسبت به مطلب قبلی او که در انجمن سلطنتی ادینبورگ انتشار یافته بود کاملتر بود.
اگرچه هاتن مطالعات خود را به حوزۀ زمینشناسی معطوف ساخته بود، اما در زمینههای موضوعات متنوع دیگر نیز مطالعه و تبحر بسیار داشت و آثاری از خود را در زمینۀ کشاورزی، هواشناسی، شیمی، نظریۀ ماده، فلسفۀ اخلاق و مابعدالطبیعه منتشر کرد.
اگرچه هاتن مطالعات خود را به حوزۀ زمینشناسی معطوف ساخته بود، اما در زمینههای موضوعات متنوع دیگر نیز مطالعه و تبحر بسیار داشت و آثاری از خود را در زمینۀ کشاورزی، هواشناسی، شیمی، نظریۀ ماده، فلسفۀ اخلاق و مابعدالطبیعه منتشر کرد هاتن اولین کسی بود که تشخیص داد سنگهای آذرین از سنگهای میزبان خود جوانترند که گاهی بهصورت رگههایی فاقد لایهبندی در درون سنگها مشاهده میشوند پینوشتها 1."