چکیده:
کوتاهسازی نامهای خاص در میان ایرانیان امری متداول است و عوامل گونـاگونی در فرایند کوتاهسازی نامها دخیل اند. این نوشتار بر آن است تـا توصـیفی از ایـن فرآیند ارائه دهد و از میان متغیرهای دخیل ، نقش عامل جنسیت در این فرآینـد و محدودیت های واجی در نامهای کوتاهشده را بررسی و تحلیل کند. رهیافت این پژوهش به مقولة کوتاهسازی نامها، می توانـد نمونـه ای از بـرهم کـنش دو دانـش صرف و جامعه شناسی زبان باشد. برای انجام این پژوهش ، نمونه هـا از میـان ٧٩٠ نام خاص در زبان فارسی انتخاب شدهاند که از میـان آنهـا، ٣٣٠ مـورد نـامهـای پسرانه و ٤٦٠ مورد نامهای مربـوط بـه دختـران اسـت . نمونـه هـای منتخـب ، از وبسایت رسمی سازمان ثبت احوال ایران استخراج شد. معیار انتخاب نمونـه هـا، بسامد بالا و نیز تکبخشی بودن نامهـا بـود؛ بـدین معنـا کـه از نـامهـای نـادر و کم کاربرد و نیز نامهـای دوبخشـی کـه متشـکل از دو نـام مجـزا بودنـد، در ایـن پژوهش استفاده نشد. چهارچوب نظری به کار رفته در این پـژوهش ، نظریـة بهینگـی است . بر اسـاس ایـن نظریـه ، نـامهـای کوتـاهشـده بررسـی و تحلیـل شـدهانـد. نتـایج نشاندهندة آن است که کوتاهسازی نامهای خاص در زبان فارسی ، برخلاف تصور
خلاصه ماشینی:
بخش های حذفشده در این فراینـد بـه لحاظ اندازه و جایگاه بسیار متنوع است و واژههایی که طی فرایند کوتاهسازی در صرف زبان فارسی به وجود می آیند، معمولا به لحاظ واجی بی قاعدهاند.
در حالی است کـه بـائر ( ,Bauer ٢٣٣ :١٩٩٣) و کاتامبا و اسـتونهام (١٨٠ :٢٠٠٦ ,Stonham &Katamba )، کوتـاهسـازی را از جمله فرایندهای صرفی می دانند و با تعریف های نسبتا مشابهی معتقدند که کوتاهسازی، فرایندی است که بر اساس آن، یک واژه (ساده یا مرکب ) با بیش از یک هجا بـه صـورت کوچکتری درمی آید، در حالی است که معنی و طبقة صرفی آن تغییـر نمـی کنـد، ولـی اغلب واژة حاصل از فرایند کوتاهسازی به لحاظ سبکی بـا حالـت قبـل از اعمـال فراینـد، متفاوت است .
وی بـا مقایسـه میـان دو نـام Ronald و Ron معتقـد اسـت کـه در فراینـد کوتاهسازی، گوینده معنی پایه را حفظ می کند و استفاده از این فراینـد از یکسـو معـرف میزان آشنایی وی با واژ و از سوی دیگر بیانگر وابستگی اجتماعی فرد است و بـه نـوعی از لحاظ اجتماعی ، میزان نزدیکی فرد و عضویت وی با گروه مخاطبان را نشان می دهد.
Base- clipped form identity محدودیت همانندی پایه - صورت کوتاهشده ١ این اسـت کـه محـدودیت هـای سـاختاری نقض شوند.
بـرای انجـام ایـن پژوهش ، نمونه ها از میان ٧٩٠ نام خاص در زبان فارسی انتخاب شده است کـه از میـان آنها، ٣٣٠ مورد نامهای پسرانه و ٤٦٠ اسم نـامهـای مربـوط بـه دختـران اسـت .