چکیده:
در تاریخ تمدن اسلامی که چندین قرن در اوج اعتبار و شکوفایی قرار داشت ، شخصیت های متعددی تـاثیرگـذار بوده اند. بررسی زندگی و فعالیت های این افراد هم میتواند چگونگی شکل گیری و اعـتلای تمـدن اسـلامی را تبیین کند و هم ما را با تلاش و کوشش این افراد و سختی و مشقاتی که کشیده اند، آشنا کند. هردو نتـایج ایـن بررسی، موجب افزایش خودآگاهی و نیز تحکیم مبانی هویتی میشود. در این میان علی بن ربن طبری یکـی از چهره های تاریخ پزشکی دوره اسلامی محسوب میشود که در بررسی تاریخ علوم توجـه چنـدانی بـه آثـار وی نشده است و وی با نوشتن دایره المعارف معروفش به نام فردوس الحکمه یکی از نخستین دانشنامه های پزشـکی علمی را پدید آورد. بر این اساس ، پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه کتاب فردوس الحکمه در اعـتلای طـب اسـلامی، در پـی پاسخگویی به این سوال است که : کتاب فردوس الحکمه چه جایگاهی در اعتلای پزشکی دوره تمـدن اسـلامی داشته است ؟ برای پاسخگویی به سوال فوق ، این فرضیه به آزمون گذاشته شده است کـه : «در کتـاب فـردوس الحکمه طب بقراطی و جالینوسی با معارف هندی و پزشکی درآمیخته شده است و علی بن ربن طبـری در ایـن زمینه بانی روش جدیدی در طرز تالیف دایره المعارف نویسی شد» یافته های تحقیق ضمن اثبات فرضـیه فـوق ، گوشه های دیگری از اهمیت کتاب فردوس الحکمه را نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
"علی بن ربن طبـری یکی از چهره های موثر در تمدن اسلامی است که بـا نوشـتن دایـره المعـارف فـردوس الحکمـه ، پزشـکی اسلامی بعد از علی بن ربن طبری به اوج اعتلای خود رسید و و بعد از آن افرادی چون محمد بن زکریای رازی که شاگرد ربان طبری بود از بزرگ ترین پزشکان دنیای قدیم - در آغاز و پایان این قرن برخاسـتند و امروزه عدم آگاهی ما از کارهای علمی دانشمندانمان باعث شده که همین غربیان کـه روزی مـواد اصـلی کتب جدید خود را از ترجمه های کتب مسلمانان استخراج کردند، امروز اکتشافات طبی مسلمانان را نادیـده بگیرند حتی برخی شخصیت های قرن سیزدهم و چهاردهم غرب را به عنوان مبشران طب جدیـد در اروپـا معرفی کنند اما اگر کتاب هایشان خوانده شود آشکار میشود کـه هنـوز هـم اسـتخوان بنـدی علـم طـب همانست که در مراجع دیگر پزشکی قدیم دیده میشود، این قطره ای از آن چیزیست که اروپاییان بـه نـام خود تمام کردند، بر این اساس و در ادامه ، ضمن بررسی اجمالی تاریخ طب پیش از علی بن ربن طبـری و زندگی وی، به بررسی یکی از کتاب های مهم او یعنی کناش فردوس الحکمه و نقش و تـاثیر آن در طـب اسلامی و بالتبع در تمدن اسلامی پرداخته خواهد شد تا دانش پژهان گوشه ای از جایگاه رفیع مسلمانان در پیشرفت دانش پزشکی آگاه باشند تا بیاطلاع از سابقه درخشان علمی تمدن اسلامی خود نباشند."