چکیده:
در این مقاله قصد داریم به بررسی نشانداری در صرف اسم و ضمیر زبانهای ایرانی نو شمال غربی از منظری درزمانی براساساصل کاستن صورتها (هاوکینز 2004) بپردازیم. طبق این اصل صورتهای نشاندار پایینترین مرتبه و صورتهای بینشان بالاترین مرتبه را در سلسلهمراتب کاربردبنیاد دارند. ترتیب مقولات در سلسلهمراتب کاربردبنیاد بر اساس بسامد وقوع آنها در زبانها است و دلیل این بسامدهای گوناگون را میتوان به دلایل ارتباطی، پیچیدگی و وقوع نابرابر عناصر زبانی در محیط اجتماعی نسبت داد.در این مقاله نشان دادهایم تغییرات نشانداری در سلسلهمراتب شمار و جنس در صرف اسم و ضمیر زبانهای مورد مطالعه، طبق اصل کاستن صورتها و پیشبینیهای آن است و در سلسلهمراتب حالت استثنائاتی وجود دارد که مطابق پیشبینیهای این اصل نیست.
خلاصه ماشینی:
"صرف اسم در سلسله مراتب شمار، حالت و جنس در زبان های دارای جنس دستوری به شکل زیر است : جدول (٦١): بررسی پیش بینی تمایزهای کاهنده در مقوله اسم زبان های ایرانی شمال غربی دارای جنس دستوری تمــایز حالــت و جــنس درشمار Sing ≥ Plur تمــایز جــنس و شــمار در حالت Nom ≥ Acc ≥ Dat تمـایز شـمار و حالـت در جنس Masc≥ Fem ≥ Neut اوستایی متأخر 76 456 654 فارسی باستان 64 233 2 65 اشتهاردی ، هورامی 42 333 22 زازاکی 32 233 22 کرمانجی 32 133 22 صرف اسم در سلسله مراتب شمار و حالـت در زبـان هـای بـدون جـنس دسـتوری در جدول (٦٢) آمده است : جدول (٦٢): بررسی پیش ب نی تمایزهای کاهنده در مقوله اسم زبان های ایرانی شمال غربی بدون جنس دستوری تمایز حالت در شمار Sing ≥ Plur تمایز شمار در حالت Nom ≥ Acc ≥ Dat گیلکی ، مازندرانی ، تالشی مرکزیو جنوبی 22 222 مرحله اول ایرانی میانه غربی ،بلوچی 22 122 تالشی شمالی 21 222 مرحله دوم ایرانی میانه غربی 12 122 مرحله ٣ایرانی میانه غربی ،سورانی و کلهری 11 222 ٦- نتیجه گیری در پایان می توان ن یجه گرفت بر اساس اصل کاربرد ب یاد کاستن صورتها و دو یش بینی آن یعنی پیش بینی فهرست صرفی و تمایزهـای کاهنـده مـی تـوان مـوارد نشـانداری را در زبانهای شمال غربی تبیین کرد البته استثنائاتی نیز وجود دارد که مربوط بـه سلسـله مراتـب حالت در این زبانهاست .
"Two-term case system in the Indo-Iranian languages: a typological perspective."