چکیده:
بلدیه به عنوان یک نهاد جدیـد، از دوره ی مشـروطه فعالیـت خـود را آغاز کرد و در دوره ی رضا شاه به صورت جدیتـر بـه فعالیـت هـای خــود درزمینــه ی شهرســازی، نظافــت شــهرها و تــأمین احتیاجــات شهروندان پرداخـت . بخشـی از اقـدامات بلدیـه درزمینـه ی بهداشـت عمومی جامعه بود. اسناد ایـن دوره بـه روشـنی نشـان دهنـده ی تـلاش بلدیـه بـرای سروسـامان دادن بـه وضـعیت بهداشـتی جامعـه هسـتند. نظارت بر حمام ها و مغازه های اغذیه فروشـی، نظـارت بـر پزشـکان و داروخانه ها، تلاش برای گسترش بیمارستان ها، نظارت بر اصنافی کـه به طـور مسـتقیم یـا غیرمسـتقیم بـا بهداشـت و سـلامت مـردم ارتبـاط داشتند، توجه به بهداشت زنان ، توجه بـه بهداشـت عمـومی جامعـه و فرهنگ سازی در این موارد و ... ازجملـه اقـدامات بلدیـه درزمینـه ی بهداشت جامعه بودند. پلیس صحی بلدیه ، مفتشـین بلدیـه وگیـری های قضایی این نهاد، از اقداماتی بودند که بلدیه برای اجرایی کردن دستورالعمل ها و بخشنامه های خود انجام میداد. در تحقیق حاضر، با روش توصیفی تحلیلی ب اسـتفاده از اسـناد و مدارک آرشیوی کتاب ها و مجلات ، به بررسی فعالیـت هـای نهـاد بلدیه درزمینه ی بهداشت عمومی در دوره ی پهلوی اول میپـردازیم . هدف این تحقیق ، بررسی فعالیت هـای نهـاد نوپـای بلدیـه در دوره ی پهلوی اول درزمینه ی عملکردهای اجتماعی آن است . در این تحقیق به دنبال پاسخگویی به این پرسش هستیم که دراثر فعالیت نهـاد بلدیـه در دوره ی پهلوی، چه تغییراتی در وضعیت بهداشت عمـومی جامعـه ایجاد شد. برای پاسخ بـه ایـن پرسـش ، ابتـدا بـه طـور کوتـاه اوضـاع بهداشــتی ایــران در اواخــر دوره ی قاجــار و دوره ی پهلــوی اول را توضـیح مـیدهـیم سـپس وظـایف بهداشـتی بلدیـه در چـارچوب ساختار قـانونیاش و اقـداماتی را کـه در حـوزه ی بهداشـت عمـومی انجام داد، بررسی یکنیم .
خلاصه ماشینی:
"قانون بلدیه مصوب سال ١٣٠٩، به بلدیه ها اجـازه داده اسـت کـه بـرای تـأمین بودجـه ی خود درزمینه ی مسائل بهداشتی ، عوارض مصوب خود را از شهروندان دریافت کند: طرز وضع عوارض مزبور به این نحـو خواهـد بـود کـه انجمـن بلدیـه ی هـر محـل عوارضی را که برای تأمین مقاصد مذکوره در فوق لازم مـی دانـد، توسـط رئـیس بلدیه ی محل به وزارت داخله پیشنهاد خواهد نمود، پس از موافقت هیئت دولـت ، به موقع اجرا گذارده خواهد شد (اسناد ریاست جمهوری : ش ٢٦٧.
٢. وضعیت بهداشت در دوره ی رضا شاه در ابتدای دوره ی رضا شاه ، وضعیت بهداشتی مناسبی وجـود نداشـت ؛ بـه طـوری کـه مـردم بهداشت عمومی را رعایت نمی کردند، امکانات بهداشتی ازقبیل یمارستان ها و بهداری هـا و نظافت معابر و آب ها بسیار کم بود و پزشـکان آمـوزش دیـده ی یرانـی بسـیار کـم بودنـد و استفاده از پزشکان خارجی بسیار دیده می شد (مرکز اسناد مجلـس شـورای اسـلامی ایـران : ش ١٣٥.
یـک نمونـه از آن اقدامات ، اعلان زیر است که بلدیه ی اصفهان به جراید وقت داده بود: ازطرف اداره ی بلدیه - از قرار معلوم اداره ی محترم صحیه آبله کوبان را کـه بـرای تلقیح عمومی به محلات شهر به همراهی آژان درب خانه ها فرستاده انـد اهـالی بـه واسـطه ی نـادانی و خیـالات باطـل از تلقـیح اطفـال و خـانواده ی خـود خـودداری نموده اند؛ لهذا بـه عمـوم طبقـات اعیـان و اشـراف و خـانواده هـای محتـرم اخطـار میشود که آبله کوبان را به منازل خود پذیرفته و آبله ی خود را کوبیده و تصـدیق تلقیح دریافت و به اطرافی های خود و خانواده هایی کـه آمـدورفت دارنـد تشـویق نمایند که مسئله ی آبله کـوبی درمیـان اهـالی شـایع و تـوهم بیجـای طبقـه ی نـادان برطرف گردد."