چکیده:
در ادبیــات داســتانی معاصــر، پــس از انقــلاب و تحــت تــاثیر آن، جریــانی در داستاننویسی پدید آمد که تلاش کرد ثبت ارزشهای دینی و مذهبی بـه مثابـة فضیلت های انسانی را در دستور کار خود قرار دهد. هدف این پژوهش ، کـاوش در فراز و فرودها و دگرگونی های این جریان، ضمن در نظر گـرفتن تنـوع و تکثـر در میان آثار و نویسندگان متعلق بـه آن بـوده اسـت . در ایـن پـژوهش ، پـانزده اثـر داستانی از سه دورة زمانی شامل دوران انقـلاب اسـلامی ، دورة سـازندگی و دورة اصلاحات، به صورت هدفمند و برای ارائة تصـویری همـه جانبـه از کوشـش هـای نویسندگان ایرانی برای خلق رمانهای دینـی انتخـاب و تحلیـل شـده اسـت . در بررسی این رمانها، برای تحلیل مـتن آثـار و نیـز تبیـین نسـبت آنهـا بـا بافـت تاریخی ، اجتمـاعی و سیاسـی شـان از روشهـای تحلیـل گفتمـان بـا تاکیـد بـر مولفه های روایی استفاده شده است . در نگاهی کلی به این سه دهـه مـی تـوان در خلق آثار متعلق به جریان دینی ، روندهایی کلی و متناسب با گفتمانهـای غالـب سیاسی و اجتماعی مشاهده کرد. در دهة شصت ، نویسندگان نـوقلمی بـه جرگـة داستاننویسان پیوستند که قاطبه آنها را جوانان پرشور انقلابی تشکیل می دادند. انقلاب، جنگ و ارزشهای حاکم بر آنها، اصلی ترین مضامین آثار این نویسندگان
In contemporary fiction، a new trend in story writing emerged after revolution. Its agenda was to record the religious values as human virtues. This research aims at investigating the ups and downs and changes in this trend while the diversity and multiplicity of the writers and the works have also been considered. In this research، 15 stories of three different time periods including Islamic revolution، reconstruction and reforms have been chosen and analyzed in a targeted way to illustrate all the aspects of Iranian writers’ efforts in writing religious novels. In doing so، in order to analyze the texts and explain their relation to historical، social and political contexts، methods introduced in discourse analysis have been used with a focus on narrative components. An overview of novels in these three decades shows the general trends related to the main political and social discourses. In 1980’s، some first time novelists mostly consisted of sensational revolutionary young writers published their novels. Revolution، war and the related values were the main themes in these writers’ works، and in most of their works، religious insights have been affected by the dominant political discourse. In the second period، religious novels targeted more diverse themes and audiences، and tried to communicate their insights in a more diverse and novel ways. In the third period، the writers paid more serious attention to the artistic form for reflecting the themes which match the writers’ worldviews and approaches.
خلاصه ماشینی:
جریان دینی در رمان فارسی پس از انقلاب اسلامی * زینب صابرپور ** داوود شادلو چکیده در ادبیــات داســتانی معاصــر، پــس از انقــلاب و تحــت تــأثیر آن، جریــانی در داستاننویسی پدید آمد که تلاش کرد ثبت ارزشهای دینی و مذهبی بـه مثابـة فضیلت های انسانی را در دستور کار خود قرار دهد.
مقایسه این دو رویکرد به ادبیات دینی می تواند چشم اندازی از دگردیسی این جریـان طی دو دهة نخست پس از انقلاب اسلامی به دست دهـد پـژوهش حاضـر خصوصـا بـر ارتباط این دگردیسی با تغییرات سیاسی و چرخش هـای گفتمـانی در فضـای اجتمـاعی متمرکز شده است .
زمینه های اجتماعی مؤثر بر جریان دینی در رمان معاصر فارسی دورة زمانی مورد بررسی در این مقاله ، بـا انقـلاب اسـلامی و جنـگ تحمیلـی آغـاز می شود؛ وقایعی که با قوت گرفتن اندیشه های انقلابی - اسلامی در جامعة ایران پیوندی استوار دارند.
هر چند گسترش، چاپ و بازاریابی آثار حوزة ادبیـات دینـی غالبـا بـه حمایـت هـای دولتی وابسته بوده است ، می توان دید که از سالهای پایانی دهة هفتاد بـه بعـد، برخـی نویسندگان این جریان، با توجه ویژه به قواعد داستاننویسی و جلب مخاطب توانسته انـد تیراژ چشمگیری به دست آورند.
رمان دینی فارسی که به نظر می رسد در دهه های نخست انقلاب، در داستان جنگ و انقلاب درآمیخته است و طی آن غلبه بر صبغه ای سیاسی اسـت ، بـه تـدریج راهـش را از روزمـرهزدگـی جـدا مـی کنـد و پرسش هایی عمیق تر را مورد مداقه قرار می دهد.