چکیده:
علاوه بر بحرانهای معروف و مشهوری که برای دولتها ذکر میشود، از قبیل بحران مشروعیت، بحران مشارکت، بحران هویت و... دولت در ایران دچار بحرانی به نام بحران سلطه و کنترل سیاسی است که ریشه اصلی این بحران ناتوانی دولت در انجام کار ویژهاش میباشد. پولانزاس سه کار ویژه را برای اعمال سلطه دولت همراه با حفظ مشروعیت خود بیان میکند: 1. ایجاد انسجام بین بلوک قدرت؛ 2. ایجاد اختلاف در بین مخالفان؛ 3. بسیج ایدئولوژیک و سازماندهی سیاسی طبقات. در این راستا در دورههای مختلف مانند دوران پس از مشروطه و سالهای 1320 تا 1332 در ایران به خاطر شدت اختلاف در بلوک قدرت، بحران سلطه مشهودتر بوده، ولی در بعضی دیگر دورهها، دولت با قدرت و اجبار ثبات ظاهری ایجاد می کرده زیرا؛ قدرت جلب رضایت شهروندان را نداشته است مانند حکومت رضاشاه و سالهای بعد از 1342 تا پیروزی انقلاب. در دهه اول دوران پس از پیروزی انقلاب، دولت به نحو مطلوبی، کار ویژههای سهگانهاش را اعمال میکرد اما از سال 67 به بعد شاهد اختلاف در سطح بلوک قدرت هستیم. ولی بعد از انتخابات دوره هفتم ریاست جمهوری، اختلاف در بلوک قدرت جدیتر شده و از قدرت دولت در انجام دو کار ویژه دیگرش، کاسته شد.
خلاصه ماشینی:
"گرچه در نیمه اول این دهه توانست انسجام بین بلوک قدرت را حفظ کند، ولی در سالهای پایانی با اختلاف بین بلوک قدرت، مخالفان نیز به صورت گستردهای وارد صحنه مخالف با شاه شدند و در نتیجه کار ویژه سوم، که بسیج ایدئولوژیک مردم است نیز شکل نگرفت و سرانجام دولت مجبور شد، تنها با ابزار زور خود را در رأس قدرت نگه دارد و این به معنای حاکمیت بدون رضایت مردمی است که این نیز نتیجه ناتوانی دولت در انجام کار ویژههایش است و کمافیالسابق، در این دور نیز شاهد بحران سلطه و رابطه ناهموار دولت و ملت هستیم.
نویسنده اولین کار ویژهای را که برای حفظ سلطه دولت، از منظر پولانزاس بیان میدارد: «ایجاد انسجام بین بلوک قدرت که در جوامع مدرن طبقات مختلف اقتصادی هستند که با قدرت اقتصادی خود بر دولت اعمال نظر میکنند»، که درباره تطبیق این کار ویژه در قرن اخیر در ایران باید گفت که؛ اولا همانطور که پولانزاس هم اشاره کرده، در جوامع مدرن میتوان چنین بلوک قدرتی را یافت که جامعه ایران مدرن نبوده و ثانیا به خاطر ساختار حکومت که بیشتر دولتی بوده و نه سرمایهداری و وجود شرکتها اقتصادی قدرتمند، لذا مهمترین قدرت حتی از نظر اقتصادی به ویژه اقتصادی که بر مبنای نفت پایهریزی شده بود دولت بوده است."