چکیده:
چکیدهتصحیح نسخههای خطی، از کارهای ارزشمند علمی، در یک قرن اخیر است که زمینهی احیای بسیاری از آثار منظوم و منثور گذشته را فراهم کردهاست. این کار، باعث شده تا متون علمی، ادبی، تاریخی و دینی بسیاری، در دسترس علاقهمندان به تاریخ، ادبیات و فرهنگ ایران قرار گیرد. تاریخ ذوالقرنین، اثر خاوری شیرازی، یکی از این متون تاریخی و از منابع دستاول دورهی فتحعلیشاه قاجار است که مؤلف در آن، بسیاری از وقایع تاریخی و اجتماعی آن دوره را به رشتهی تحریر در آوردهاست. این کتاب، در دو جلد با مقدمه و تصحیح ناصر افشارفر، به چاپ رسیده و در آن نزدیک به دوهزار بیت از خاوری، در موضوعات مختلف آمده، که به آن اهمیت خاصی بخشیدهاست.در این مقاله، ابتدا اشکالات مقدمهی مصحح و حواشی متن را بررسی میکنیم و سپس به نقد تصحیح اشعار دو هزار بیتی کتاب، به لحاظ محتوا، خوانش متن، فنون تصحیح و نگارش، میپردازیم.
خلاصه ماشینی:
"٢. غلط های نگارشی و املایی: گاه نیـز مـتن غلـط هـای نگارشـی و املایـی آشکاری دارد؛ مانند رعایت نکردن نشانه ی «ی » یا «ء» در کلمات مضاف مختوم بـه «ه »؛ غلط نوشتن همزه و غلط نوشتن برخی حروف که در این جا نمونه هایی بیان میشود: - نشانه ی «ی » یا «ء» در پایان بسیاری از کلمات مختوم به «ه »، نوشته نشده است : ص ١٢٤، ب ٥: اندازه سرور فزون شد ز عرش و فرش / آوازه سرود روان شد به مهر و ماه ص ١٩٩، ب ٢: ملک به فرقه تجار و معتبر در دهر/ وطن به عرصه قزوین و مفتخر از ایل ص ٤٨٥، ب ٨: روشن آمد دیده یاران ز نور / کـور شـد چشم اعـادی از سبـل ص ٥٠٨، ب ٣: در گاه خلق مایه کلکش بسی مزید / در نظم ملک عرصه فکرش بسی وسیع - علامت همزه در برخی کلمات اشتباه نوشته شده است : ص ٨٦٨، ب ١٦: ز آباء در خراسان ایلخان بود/ بـه لب آبای او را زان بنی حیف ص ٩٠٦، ب ٦: محمدمیـرزا را دیـد افزون / ز ابنـاء گـزیـن انـدر مـعـارک ص ١٠٦٥، ب ١٤: ارمغانی جان فشانی را چه آوردی بیار / در ازاء جان فشانی ارمغانی بایدت ص ١٠٧٠، ب ٣: ز آفتاب ضمیرش گرفته مهر، ضیاء / چنان که پرتو مهر اوفتاده بر مه بدر در این ابیات ، کلمات «آباء» و «ضیاء» همزه نمیخواسته و کلمـات «ازاء» و «ابنـاء» نیز باید به صورت «ازای» و «ابنای» نوشته میشـده اسـت ؛ گـاه نیـز کلمـاتی همچـون «شأن »، «توأم » و «رأی» بدون علامت همزه «ء»؛ مثلا به صورت «شان » آمده که احتمالا اشتباه تایپی است ."