چکیده:
هدف این پژوهش بررسی میزان تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی با وابستگی سازمانی غیر ایرانی به دانشگاههای برتر کشورهای توسعه یافته و صنعتی جهان در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس بود. روش پژوهش پیمایشی، توصیفی و با رویکرد علم سنجی و جامعه آماری شامل اعضای هیئت علمی ایرانی ١٠٣ دانشگاه برتر کشورهای جی هشت و استرالیا بود که بر اساس نظام رتبه بندی دانشگاههای جهان انتخاب شدند و اطلاعات مربوط به تولیدات علمی از پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس استخراج شد. یافته ها نشان داد که ٥٥٣ نفر از اعضای هیئت علمی ایرانی در حوزههای مختلف در دانشگاههای کشورهای توسعه یافته و صنعتی مشغول فعالیت هستند و طی سالهای مورد بررسی ١٤٢١١ مقاله علمی از این افراد در مجلات معتبر علمی منتشر شده است . در این میان، بخش چشمگیری از تولیدات علمی اعضای هیئت علمی ایرانی در دانشگاههای ایالات متحده امریکا منتشر شده است و کشورهای کانادا و بریتانیا در رتبه های بعدی قرار دارند. به علاوه، یافته ها نشان میدهد که موضوع بسیاری از مقالات و مدارک علمی در حوزه های مهندسی (٣٨٧٤)، پزشکی (١٦٢٣) و بیوشیمی، ژنتیک و بیولوژی (٨٥٢) بوده است . جریان فرار مغزها از کشورهای در حال توسعه به ویژه کشور ایران به کشورهای توسعه یافته و پیشرفته جهان سالهاست که شروع شده است و بیم آن هست که شتاب بیشتری بگیرد و به حد نگران کنندهای برسد. توجه و سیاستگذاری در این امر و تلاش برای جلوگیری از خروج متخصصان و دانشمندان کشور و نیز ترغیب اعضای هیئت علمی ایرانی در کشورهای پیشرفته به بازگشت به کشورمان لازم و ضروری به نظر میرسد.
خلاصه ماشینی:
"اهداف جزئی نیز تعیین تعداد اعضای هیئت علمی ایرانی در دانشگاههای کشورهای توسعه یافته و صنعتی ، تعیین حوزه های موضوعی تخصصی مهاجران ، تعیین دانشگاههای مبدأ، وضعیت تولید علم قبل از مهاجرت و بررسی میزان تبادل دانش از طریق همکاریهای علمی با پژوهشگران داخلی بود.
وضعیت تولید علم اعضای هیئت علمی ایرانی در دانشگاههای کشورهای توسعه یافته و صنعتی طی سالهای ٢٠٠٨ تا ٢٠١٣ چگونه است ؟ یافته های به دست آمده از پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس نشان داد که ١٤٢١١ مقاله و مدرک علمی ٥٥٣ عضو هیئت علمی ایرانی در دانشگاههای کشورهای توسعه یافته و صنعتی طی سالهای مورد بررسی تولید و منتشر شده است و از این تعداد، ٥٢ درصد (٧٣٩٣) در حوزه فنی و مهندسی ، ٢٩/٣ درصد (٤١٦٦) در حوزه پزشکی ، ٥/٢ درصد (٧٣٦) در حوزه هنر و علوم انسانی و ١٣/٥ درصد (١٩١٦) در حوزه علوم پایه بوده است .
میزان ارتباط علمی اعضای هیئت علمی ایرانی در دانشگاههای کشورهای توسعه یافته و صنعتی با پژوهشگران داخلی چقدر است ؟ از مجموع آثار تولید شده، سهم حوزه فنی و مهندسی ٥٢ درصد است که ٣/٤ درصد (٢٥٢ مدرک) این آثار را با ایرانیان داخل کشور و ٩٦/٦ درصد را (٧١٤١ مدرک ) با متخصصان سایر کشورها تولید کرده اند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار ٧- وضعیت هم نویسندگی در مقالات اعضای هیئت علمی ایرانی در دانشگاههای برتر کشورهای توسعه یافته و صنعتی بحث و نتیجه گیری پدیده مهاجرت نخبگان از گذشته تا کنون در کشور ایران وجود داشته و در آثار متعددی با رویکردها و اهداف گوناگون این پدیده بررسی شده است ."