چکیده:
هستی از نگاه قران دارای اوصافی مانند هدفمندی، ذیشعوری، نظم، و قدسیت میباشد. درک هر یک از این اوصاف میتواند آثار قابل توجهی در تعامل با محیط زیست داشته باشد. افزون بر این میان انسان که مانند سایر اجزای هستی هدفمند آفریده شده است و طبیعت که در مسیری هماهنگ با سیر کمالی انسان در حرکت است، ارتباط معناداری حاکم است. بنابراین تعاملی نیک با محیط زیست، به معنای هماهنگ شدن با جریان هستی در مسیر تکوینی آن است و این مهم تأثیر بسزایی در سعادت و کمال انسان میتواند داشته باشد. از این رو هستی شناختی و نقش آن بر تعامل بشری با محیط زیست موضوعی است که این مقاله آن را پی گرفته است.
خلاصه ماشینی:
در قرآن آمده: ﴿ثم استوی إلی السماء و هی دخان فقال لها و للأرض ائتیا طوعا أو کرها قالتا أتینا طائعین﴾ «سپس به آفرینش آسمان پرداخت، در حالی که به صورت دود بود به آن و به زمین دستور داد: «به وجود آیید (و شکل گیرید)، خواه از روی اطاعت و خواه اکراه!» آنها گفتند: «ما از روی طاعت میآییم (و شکل میگیریم)»(فصلت/ 11) ﴿و له من فی السماوات و الأرض کل له قنتون﴾ «و از آن اوست تمام کسانی که در آسمانها و زمیناند و همگی در برابر او خاضع و مطیعاند»(روم/ 26) با بررسی آیاتی از قرآن کریم که ارتباط مستقیم با این موضوع دارند درمییابیم که هستی دارای شعور و اختیار است: فعالیتهای جوامع بشری را نیز همواره دو گونه جهانبینی الهی و مادی جهت داده است.
بنابراین با درک اینکه تمام هستی تسلیم خالق خویش است، الگوی اخلاق زیست محیطی مستخرج از قرآن، این نکته را به انسان یادآوری میکند که تمام هستی دارای شعور میباشد و با بوجود آمدن این اعتقاد، آدمی با استفاده بهینه از مواهب طبیعت و رعایت حقوق سایر اجزای هستی، در پیشگاه خداوند فرمانبردار واقعی محسوب میگردد.
همچنین همه موجودات عالم تسبیحگوی خداوند هستند اما شیوه تسبیح آنها با انسان تفاوت دارد ممکن است که بشر قادر به درک شکل تسبیح طبیعت نباشد، اما این حقیقتی است که قرآن کریم آن را ترسیم میکند و آن دلیل دیگری برای حفاظت و تعاملی نیک با محیط است.