خلاصه ماشینی:
"تحقیق و تاریخ (به تصویر صفحه مراجعه شود) بازنگری بار تولد به«تاریخ جهانگشای»جوینی شورش محمود تارابی تألیف و ترجمه:دکتر لقمان بایمتف چنگیز خان که در واقع،یکی از بزرگترین سازمان دهندگان پیروزیها در جهان بود،پس از تصرف دولت خوارزمشاهیان هنگام بازگشت به اردوی اصلی خود(4221 م.
او از روستای تاراب که یکی از روستاهای قدیمی ولایت بخارا (در فاصله 3 فرسخی شهر در راه خراسان قرار داشت)بود،چنانکه از بیانات جوینی راجع به نهضت تارابی برمیآید شورش مردم نه تنها ضد مغول بلکه علیه اشراف بخارا نیز بوده است.
خواهر محمود تارابی چنگیزخان مغول که با فتوحات چشمگیر خود،نام خویش را در شمار بزرگترین فاتحان تاریخ قرار داده است،پس از نبردهای سخت در سال(616-916 هـ-9121-1221 م)که منجر به تصرف ولایات دولت خوارزمشاهیان شد،در هنگام بازگشت به اردوی سپاهیان خویش با فرستادن حکمی،زمام حکومت و اداره یکپارچه سرزمینهای متفرقه ماوراء النهر را به فرزندان خود سپرد.
در عهد جغتای خان و جانشینانش،طبقات مختلف مردم به خصوص کشاورزان و پیشه وران اوضاع نابسامانی داشتند،مردم مسلمان خراسان و ماوراء النهر حدود یک قرن و نیم زیر شکنجه و آزار مغولان قرار داشتند که این امر موجب گردید تمام آداب و رسوم و نیز فرهنگ و مذهب ایشان دگرگون گشته و یا حتی نابود شود."