چکیده:
در این تحقیق به منظور تعیین فصول طبیعی نواحی جنوب غربی دریای خزر، داده های متوسط دمای حداکثر، حداقل و میانگین ماهانه ١٣ ایستگاه محدوده مورد نظر برای یک دوره ٢٠ساله (١٣٦٥ تا ١٣٨٥) مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تحلیل داده ها از تحلیل هارمونیک و خوشه ای استفاده گردید. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که در جنوب دریای خزر اساسا سال را می توان به سه فصل اصلی گرم ، انتقالی و سرد تقسیم کرد. در اکثر ایستگاه ها، هر کدام از فصول گرم ، سرد و مجموع انتقالی سرد و گرم از چهار ماه تشکیل شده ، ولی فصول طبیعی در جنوب دریای خزر با تاریخ آغاز فصول تقویمی مطابقت نمی کند. تعداد ماه های مربوط به فصل گرم در هر ایستگاه ، چهار یا پنج ماه بوده و شامل ماه های خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر می باشند و ماه های مربوط به فصل انتقالی در برخی ایستگاه ها بین ٢ تا ٥ ماه بوده و فروردین ، اردیبهشت ، مهر، آبان و اسفند را در بر می گیرند. نهایتا ١- دانشیار اقلیم شناسی -دانشگاه آزاد اسلامی واحدرشت ، رشت ، ایران . E-mail: Rezaei@iaurasht.ac.ir ٢- باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت ، رشت ، ایران . E-mail: Clima_roshani@yahoo.com ٣- کارشناسی ارشد جغرافیا طبیعی گرایش اقلیم شناسی دانشگاه آزاد واحد رشت . Email: s_mahshid.amirabadizadeh@iran.ir تعداد ماه های مربوط به فصل سرد در ایستگاه ها از سه تا پنج ماه متغیر بوده و آبان ، آذر، دی ، بهمن ، اسفند و فروردین را شامل می شوند. علی رغم این که زنجان سردترین و گیلوان گرم ترین ایستگاه های محدوده تحقیق می باشند اما سه فصله بودن در این دو ایستگاه مصداق عینی دارد باید گفت که تغییر فصول از گرم به سرد در ایستگاه های مرطوب تر ساحلی تدریجی و در مدت طولانی تری رخ می دهد ولی همین مسئله در ارتباط با ایستگاه های دور از ساحل و مرتفع تر در بازه زمانی کوتاه تری رخ می دهد.
خلاصه ماشینی:
1 پرویز رضائی 2 محمود روشنی 3 مهناز محمدی مقدم تعیین فصول طبیعی جنوب دریای خزر به روش آماری چند متغیره (مطالعه موردی استان گیلان ) تاریخ دریافت : ٩٢/٠٩/٢٤ تاریخ پذیرش : ٩٣/٠٨/٢٠ چکیده در این تحقیق به منظور تعیین فصول طبیعی نواحی جنوب غربی دریای خزر، داده های متوسط دمای حداکثر، حداقل و میانگین ماهانه ١٣ ایستگاه محدوده مورد نظر برای یک دوره ٢٠ساله (١٣٦٥ تا ١٣٨٥) مورد بررسی قرار گرفتند.
جدول ١- موقعیت جغرافیایی ایستگاه های محدوده تحقیق عرض جغرافیایی طول جغرافیایی ارتفاع از سطح نام ایستگاه (ثانیه -دقیقه -درجه ) (ثانیه -دقیقه -درجه ) دریا (متر) رامسر 50 3754 100 365459 لاهیجان 50 2115 4 371219 انزلی 49 2800 -26/2 372800 رشت 49 3600 -6/9 371500 آستانه 49 5604 3 371520 منجیل 49 2326 243 364548 قلعه رودخان 49 1552 186 370616 کسما 49 1657 5 371927 هشتپر 48 5425 99 374912 آستارا 49 5604 3 375520 گیلوان 49 0100 290 365000 پارودبار 49 4203 1028 363842 زنجان 48 2900 1663 364100 (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ١: نقشه ایستگاه های محدوده تحقیق روش تحلیل داده ها جهت شناسایی هر نوع نوسان و هارمونی در دمای ایستگاه های مورد مطالعه از روش تحلیل هارمونیک استفاده شده است ، همچنین برای تعیین فصول طبیعی محدوده تحقیق ، از روش خوشه بندی استفاده گردید.
جدول ٤- خوشه بندی متوسط دماهای حدی ایستگاه های مورد مطالعه بر اساس روش وارد {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} نتیجه گیری هدف از این پژوهش تعیین فصول طبیعی یا آب وهوایی جنوب دریای خزر به خصوص استان گیلان و مقایسه آن با فصول رسمی (تقویمی ) کشور بوده است .