چکیده:
روش: هدف و سابقه اقدامات قبلی همراه با مروری بر وضعیت اعتیاد در دانشجویان و نیز مطالعات انجام‌شده در مورد عوامل سبب‌شناختی اعتیاد در این گروه، با 30 نفر از صاحبنظران حوزه آسیبهای اجتماعی و سلامت روان که در اجتماعات دانشجویی سابقه فعالیت پیشگیرانه یا تحقیق در این زمینه را داشتند، درمیان نهاده شد و نظرات آنها با پست الکترونیک از اردیبهشت 1393 تا شهریور 1394 طی 3 دور مطالعه دلفی جمع‌آوری و در قالب یک مدل تدوین شد. یافته‌ها: برای پیشگیری از اعتیاد و دیگر آسیبهای اجتماعی در دانشجویان، 9 اصل را مبنا باید قرار داد. از مهم‌ترین اصول این مدل، تأکید بر کیفیت زندگی به جای اعتیاد و آسیب اجتماعی، طراحی مداخلات با مشارکت دانشجویان و همکاری بین‌بخشی، و توجه به تفاوتهای منطقه‌ای است. همچنین ده گام برای اجرای مدل دانشجومحور استخراج شد که از جمله آنها می‌توان به تشکیل تیم و یا تیمهایی متشکل از افراد کلیدی دانشگاه، ارائه آموزشهای لازم، بررسی کاستیها و داشته‌ها، طراحی و تدوین طرحهای مداخله‌ای اشاره کرد. تحلیل وضعیت، طراحی مداخله، پایش و ارزشیابی با روش مشارکتی نیز از مهم‌ترین گامهای اجرای این مدل است. بحث: استفاده از طیف وسیعی از متخصصان حوزه پیشگیری از اعتیاد در دانشجویان، استفاده از رویکردهای مشارکتی و پوشش نقاط ضعف مدلهای قبلی پیشگیری، می‌تواند این مدل را به مدل مناسبی برای ارتقاء کیفیت زندگی دانشجویان تبدیل کند.
خلاصه ماشینی:
(اشرفی و همکاران ١٣٩٢، رحیمی موقر و همکاران ، ١٣٨٥) امروزه در بین برنامه های مرتبط با پیشگیری و ارتقاء کیفیت زندگی، توجه زیادی به فرآیند پیشگیری از اختلال مصرف مواد به ویژه در دانشجویان صورت گرفته است (برو و هاوکن ،١ ٢٠١٣؛ اسپوث ٢ و همکاران ، ٢٠١٣؛ دیک و هانکوک ،٣ ٢٠١٥).
مطالعات مختلف در حوزه اعتیاد دانشجویی نشان میدهد که وضعیت شیوع مصرف مواد در دانشجویان کشور نیازمند توجه بیشتری است (بحرینیان و همکاران ، ١٣٨٣؛ رضایی، ١٣٧٩؛ سیام ، ١٣٨٦).
با توجه به اینکه دانشجویان به عنوان یکی از اقشار در معرض خطر محسوب می شوند، لزوم تدوین برنامه هایی برای پیشگیری از آسیبهای مختلف اجتماعی و به طور خاص مصرف مواد که بتواند از پژوهشها و مداخلات پیشین استفاده کند و با رویکردی نوین نقاط ضعف آنها را پوشش داده و نقاط قوت آنها را تقویت نماید، از اهمیت بالایی برخوردار است .
در مرحله بعدی این تحقیق ، نتایج حاصل از جستجوی گسترده متون به همراه نتایج حاصل از نشست با کارشناسان در قالب یک پرسشنامه که حاوی مدل پیشنهادی (معرفی مدل ، اصول و مراحل آن ) برای پیشگیری از اختلال مصرف مواد در دانشجویان بود برای حدود ٣٠ نفر از کارشناسان و دست اندرکاران مرتبط با حوزه اعتیاد دانشجویی ارسال شد و نظرات آنها با پست الکترونیک از اردیبهشت ١٣٩٣ تا شهریور ١٣٩٤ طی ٣ دور مطالعه دلفی جمع آوری و در قالب یک مدل تدوین شد در هر دور از افراد خواسته میشد که توضیح یا نقد خود را پیرامون هر کدام از بخشهای ارائه شده ، بنویسند.