چکیده:
کودکان و نوجوانان بزهدیده در فرآیند کیفری افراد آسیبپذیری محسوب میگردند که حمایت از آنها باید در همه مرحله های فرآیند کیفری مورد توجه کارگزاران عدالت کیفری باشد. در چند دهه ی اخیر سیاست گذاران جنایی به منظور عادلانه و اثر بخش کردن تدابیر و اقدام های حمایتی نظام ویژه ای را جهت رعایت منافع این دسته از بزه دیدگان پیریزی کردهاند. در گستره سیاست جنایی ایران نیز برخی تدابیر ویژه ماهوی و شکلی با الهام از معاهدات بینالمللی و مطالعات حقوق تطبیقی، در راستای حقوق بزهدیدگان پیشبینی شده است. در ابتدای مرحله فرآیند کیفری دسترسی آسان بزهدیده به نهادهای عدالت کیفری، رفتار کرامتمدار با او، مطلع نمودن وی از حقوق خود، از مهمترین نوآوریها بهشمار میرود. با توجه به اینکه، کودکان بزهدیده با طرح شکایت و اعلام جرم به مقامات در به حرکت در آوردن چرخهای عدالت کیفری نقش ویژهای دارند، بنابراین رعایت حقوق آنها در تمامی مراحل عدالت کیفری از قبیل، حق مشارکت کودک در طول فرآیندرسیدگی، تأمین امنیت، همراهی حامی و وکیل، جبران خسارت، اطلاعرسانی، توانمندسازی و .... در مشارکت فعال کودکان و نوجوانان بزه دیده در عدالت کیفری نقش اساسی دارد. قانون آئین دادرسی کیفری 1392 همگام با سایر تحولات کشورهای دیگر، بدون اینکه مقررات ویژهای درخصوص اطفال بزهدیده پیشبینی نماید، سعی نموده است حمایت از حقوق بزهدیدگان و مشارکت فعال آنان در فرآیند کیفری را ارتقا بخشد. در این نوشتار، این تحولات در مرحله تحقیقات مقدماتی و چگونگی تأثیرپذیری آنها از اسناد بینالمللی و مطالعات حقوق تطبیقی، مورد بررسی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
1 بررسی تحولات حقوق کودکان و نوجوانان بزه دیده درمرحله تحقیقات مقدماتی درپرتو قانون آئین دادرسی کیفری ١٣٩٢ ∗ محمد مهدی ساقیان مجید صادق نژاد∗∗ مریم ملائی ∗∗∗ چکیده کودکان و نوجوانان بزهدیده در فرآیند کیفری افراد آسیب پذیری محسوب می گردند که حمایت از آنها باید در همه مرحله های فرآیند کیفری مورد توجه کارگزاران عدالت کیفری باشد.
این فرآیند در ماده ١ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ١٣٩٢ به مراحل کشف جرم؛ تعقیب متهم ؛ و تحقیقات مقدماتی ؛ میانجی گری؛ صلح میان طرفین ؛ نحوه رسیدگی ؛ صدور رأی؛ طرق اعتراض به آرا، اجرای آراء؛ تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضائی و ضابطان دادگستری و رعایت حقوق متهم ، بزهدیده و جامعه تفکیک شده است .
قانون آئین دادرسی کیفری ١٣٩٢ نیز در یک تحول قابل ملاحظه ، پارهای از حقوق را برای بزهدیدگان (اطفال و بزرگسالان) در مرحله کشف جرم پیش بینی نموده است که در این بند مورد بررسی قرار خواهد گرفت .
٢- نقش دادستان در زمینه حمایت از کودکان و نوجوانان بزه دیده در نظام موقعیت داشتن تعقیب در قانون آئین دادرسی کیفری ١٣٩٢ نقش مقام قضائی درنظام موقعیت داشتن تعقیب ، مأموریت نهادهای پیش دادرسی تنها تعقیب متهم و جمع آوری دلیل جهت اثبات دعوی کیفری نیست ، بلکه به آنها اختیار داده شده تا از برخی ضمانت اجراهای دیگر برای پاسخ دهی به جرم استفاده نمایند.