چکیده:
در قرن بیستم و در دوران پساجنگ سرد، ما شاهد شکل گیری رهیافت های در روابط بین الملل هستیم که تمرکز خود را بر بازتعریف مفهوم سیاست ، اقتصاد و امنیت میگذارند .با تجزیه اتحاد شوروی و پایان یافتن نظام دو قطبی و جنگ سرد انتظار میرفت همه نهادها و ساختارهای برآمده از آن نیز از بین بروند، اما برخلاف انحلال پیمان ورشو از سوی روسیه و اعضای سابق اردوگاه کمونیسم ، سازمان پیمان اتلانتیک شمالی نه تنها منحل نشد، بلکه با تاکید بر ناآرامیها و بحران های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی در شرق ) اروپا ( بالکان و مناطق مختلف اوراسیای مرکزی به زودی خود را برای ایفای وظایف جدید آماده ساخت .این پژوهش با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و منابع اسنادی و کتابخانه ای متعدد انجام شده است .در این نوشتار تحول در ساختار نهادهای بین المللی با محوریت ناتو ارائه شده است .
خلاصه ماشینی:
با تجزیه اتحاد شوروی و پایان یافتن نظام دو قطبی و جنگ سرد انتظار میرفت همه نهادها و ساختارهای برآمده از آن نیز از بین بروند، اما برخلاف انحلال پیمان ورشو از سوی روسیه و اعضای سابق اردوگاه کمونیسم ، سازمان پیمان اتلانتیک شمالی نه تنها منحل نشد، بلکه با تاکید بر ناآرامیها و بحران های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی در شرق ) اروپا ( بالکان و مناطق مختلف اوراسیای مرکزی به زودی خود را برای ایفای وظایف جدید آماده ساخت .
در این اوضاع جهانیان شاهد گسستگی امپراتوری شوروی، فروپاشی نظام دوقطبی، پایان جنگ سرد، نزاع های جدید منطقه ای، همراه با ظهور افراط گریهای ناسیونالیستی، بزرگترین جنگ های جهانی بر سر قدرت و کشمکش قدرت ها و حکومت ها و بالاخره در پایان قرن بیستم شاهد تغییر استراتژیهای ژئوپلتیک به سمت استراتژیهای ژئو اکونومیک و اهمیت آن در روابط بین الملل به طوری که در معنی و مفهوم قدرت و امنیت تغییر حاصل شد و از سخت افزاری به سمت نرم افزاری سوق پیدا کرد و خطر جنگ هسته ای کاهش پیدا کرد در این اوضاع که به نحوی بیانگر دوران گذار در سطح نظام بین الملل است بالتبع تغییراتی چند در ساختار نظام بین الملل ، عملکرد سازمان ها و نهادهای بین المللی نیز به چالش کشیده شد.
اما با تغییر و تحول در ساختار بین الملل که گسستگی امپراتوری شوروی و انحلال پیمان ورشو را در بر داشته است از یک طرف به منزله پیروزی برای ناتو پس از گذشت چهار دهه از تاریخ شکل گیری این سازمان تلقی شده است و از طرف دیگر بواسطه این روند، فلسفه ی وجودی ناتو نیز زیر سوال رفت و ترتیبات امنیتی در اروپا و غرب به چالش کشیده شد .