چکیده:
جنبش قرامطه یکی از جنبش های پرشور و دامنه دار ضد فئودالی بوده است که در نیمه دوم قرن سوم هجری در عراق و خوزستان و سوریه به وجود آمد و در ادامه موجبات تشکیل دولت قرامطه بحرین را درعربستان شرقی، لحساء و بحرین فراهم آورد. دولت قرامطه بحرین پایگاهی مهم برای عملیات نظامی و تبلیغی بر علیه دستگاه خلافت عباسی و چالشی عظیم برای آنان بود. قرامطه به لحاظ اجتماعی دارای ویژگی هایی بودند که موجب جذب توده مردم فقیر که از ظلم و ستم عباسیان به ستوه آمده بودند، می شد. مهم ترین ویژگی جنبش قرامطه در برنامه و سازمان اجتماعی آن بود که موجب گرایش طبقات پایین جامعه به ویژه کشاورزان و پیشه وران و نهایتا ایجاد جامعه ای سازمان یافته بر مبنای اصول اشتراکی گردید.
Qarmatians movement was one of the important and extensive movements against feudalism in the second half of the third century(AH). It led to the formation of Qarmatian government in eastern Arabia، Lahsa، and Bahrain. Qarmatian government in Bahrain was a major military and political base against Abbasid’s Caliphates. Qarmatians were of the characteristics which attracted people suffered from Abbassid’s abuse and injustice. The most important characteristics of Qarmatians was their social management، which attracted lower levels of society such as farmers and craftsmen. They managed to establish a society based on sharing principle.
خلاصه ماشینی:
١- سیمای کلی سازمان و نظام اجتماعی قرامطه بحرین : مبانی و اهداف جنبش قرمطیان یکی از تجلیات شیعیگری افراطی و مهدویانه ای بود که از دل اسماعیلیگری پدید آمد و در اواخر قرن دوم و در طول قرن سوم هجری شکل گرفت و در پایان این دوره بود که یک نفر داعی یا مبلغ به نام حمدان اشعث قرمطی از قرار معلوم در عراق فعالیت خود را متمرکز کرد.
»٢٢ همانطور که پیش از این عنوان شد جنبش قرمطیان یکی از تجلیات شیعیگری افراطی بود که از دل اسماعیلیگری پدید آمد و هر چند که به قول قرامطه پژوهان اعتقاد به امامت در تأسیس دولت قرامطه بحرین نقش اساسی داشته است ٢٣ ولی در طول زمان به ویژه پس از جدایی مذهبی از هم کیشان اسماعیلی خود- که بعدها موفق به تشکیل دولت فاطمی در شمال آفریقا شدند- منجر به نوعی سردرگمی مذهبی برای داعیان قرمطی گردید و این مسئله خود باعث ضعیف شدن مبانی مذهبی قرامطه بحرین شد و کم کم در طول دوران اقتدار قرامطه بحرین این مشروعیت مذهبی و تأکید بر اصل دین و مذهب ، به نفع اقتدار سیاسی ضعیف و مضمحل گردید و این امر باعث شد که محققین و پژوهشگرانی که در زمینه اسماعیلیه و قرامطه به پژوهش و کنکاش مشغول بوده و هستند دچار یک تناقض و سردرگمی شوند و اظهار نظری مانند آنچه که دخویه هلندی نموده است ، بنمایند.