چکیده:
منطقه آذربایجان شرقی- بهویژه تبریز- از جمله سرزمینهایی است که بهعلت دارا بودن شرایط مناسب برای ایجاد تحولات فرهنگی و هنری در عصر قاجار، بستر مناسبی برای خلق آثار تجلید روغنی در خور توجه بوده که شاخصترین نمونههای آن در موزههای تبریز موجود میباشد.
در این مقاله با بررسی میدانی آثار تجلید روغنی نایاب عصر قاجار در تبریز، شاخصهای این نوع جلدها از حیث مواد و مصالح، فن ساخت و نقشها و طرحهای بهکاررفته، مورد مطالعه قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"(تصویر 1) 2-1- جلدهای روغنی با نقش گل و برگ و حاشیهی گل و بته جلدی که در این گروه از جلدهای تبریز، بیش از همه دیدگان را مینوازد، جلد کتاب قرآنی است که در سال 1272ق توسط محمدکاظم ابن محمدحسین الکاتب الگلپایگانی به خط نسخ با سرسورههای ثلث و دو صفحه اول مذهب و مطلا و صفحات دیگر ساده با جدول مطلا کتابت شده است.
آن چه در این مقاله در قالب مبحث طبقهبندی ویژگیهای جلدهای روغنی تبریز در عصر قاجار مورد بررسی قرار گرفته است، گویای نتایج زیر میباشد: 1-جلدهای روغنی عصر قاجار تبریز که با شش گونه متنوع از نظر نقشهای مورد استفاده، بیشترین تعداد جلدهای موجود در تبریزند، از حیث نقش و طرح به شش دسته زیر قابل طبقهبندی میباشند: الف- جلدهای روغنی با نقش گل و برگ ب- جلدهای روغنی با نقش گل و مرغ ج- جلدهای روغنی با نقش اسلیمی د- جلدهای روغنی با نقش شکارگاه ر- جلدهای روغنی با نقش ترنج و سرترنج منقوش به گل و برگ س- جلدهای روغنی با زمینه ساده و حاشیه کتیبهدار 2- در مکتب قاجار تبریز، تنوع و نوآوری، بنابر مقتضیات عصر که از آن جمله رفت و آمد با دنیای غرب است، بهنحو چشمگیری پدیدار شده و سبکهای گوناگون با سلیقههای جوراجور، از سوی استادان نامی به تجلیگاه هنر عرضه گشته است."